طالبان دو هفته پس از تصرف کابل، در ۱۶ سنبله۱۴۰۰، کابینه خود را به رهبری ملا محمد‌حسن آخوند، معرفی کردند. در فهرست وزارتخانه‌های این گروه، خبری از وزارت امور زنان، کمیسیون مستقل حقوق بشر، و نهادهای حامی زنان که در حکومت‌های پیشین افغانستان ایجاد شده بودند، نبود. حذف نهادهایی که برای حمایت و توانمندسازی زنان در افغانستان کار می‌کردند، نخستین اقدام گروه طالبان برای حذف زنان از جامعه بود و زمینه را برای به حاشیه راندن هزاران زن که از سال‌ها پیش در نهادهای دولتی و غیردولتی کار می‌کردند، آماده کرد.

برخی از فرمان‌های زن‌ستیزانه‌ی گروه طالبان که در دوسال‌ونیم سلطه طالبان بر افغانستان صادر شده، عبارت‌اند از: حذف زنان از کابینه، مسدودن شدن مکاتب به روی دختران بالاتر از صنف ششم، محرومیت زنان از حق کار کردن، انحلال وزارت امورزنان، بسته شدن پارک‌ها، حمام‌های زنانه و باشگاه های زنانه، منع صحبت زنان در رسانه‌ها، بسته شدن دروازه‌های خانه‌ی امن در أفغانستان، منع شدن زنان از استفاده بورسیه های تحصیلی خارج از کشور بدون داشتن محرم شرعی محدودیت سفر و رفت‌و‌آمد زنان بدون همراهی محرم شرعی، منع تحصیل زنان در دانشگاه‌ها و منع اشتغال زنان در سازمان‌های غیردولتی داخلی و خارجی و…. در کنار این نهادهای مختلف این گروه به ویژه اداره به معروف، فرمان‌های دیگری نیز صادر کردند که واکنش شدید رسانه‌ها و افکار عمومی را برانگیختند. در این گزارش به ۲۴ فرمان مهم گروه طالبان که محدودیت‌های بی سابقه‌ای برای زنان افغانستان ایجاد کرده‌است، می‌پردازیم.

گروه طالبان ۲۲ روز پس از تصرف کابل، کابینه سرپرست متشکل از فرماندهان نظامی و مفتی‌های ارشد خود را معرفی کرد. حسب انتظار، طالبان یک کابینه‌ی تک‌قومی و تک‌جنسیتی تشکیل داد و هیچ زنی را در کابینه و سمت‌های باصلاحیت راه ندادند. این فرمان گروه طالبان به صورت شفاهی ابلاغ شد و در افغانستان تحت سلطه طالبان تاکنون مری‌الاجرا است.

طالبان پس از تصرف کابل در ۲۴ اسد ۱۴۰۰، از حفظ حقوق همه شهروندان، به ویژه زنان، «در چارچوب شریعت اسلامی» سخن گفتند. قرار بود که مکاتب دختران و پسران اواخر سنبله باز شوند، اما وزارت معارف گروه طالبان به تاریخ ۲۶ سنبله، اطلاعیه‌ای منتشر کرد که در آن تنها از دانش‌آموزان پسر برای حضور در صنف‌ها دعوت شده بود. مردم نخست با شک و تردید منتظر ماندند که شاید اطلاعیه جداگانه‌ای هم برای دعوت از دختران دانش‌آموز منتشر شود، اما در اطلاعیه طالبان فقط از دانش‌آموزان دختر از صنف‌ اول تا ششم دعوت شد.

از آن زمان تاکنون، مکاتب‌ به روی دختران بالاتر از صنف ششم مسدود ماندند و میلیون‌ها دختر از تحصیل محروم شدند. با آنکه گروه طالبان وعده دادند که در حمل ۱۴۰۱، مکاتب به روی همه دانش‌آموزان باز می‌شوند، اما به این وعده هم وفا نشد. پس از حذف نهادهای حامی زنان از ساختار دولت افغانستان، محرومیت دختران دانش‌آموز از حضور در مکاتب، این دومین فرمان گروه طالبان بود که در راستای محروم کردن زنان و دختران از حقوق اساسی آنان صادر شد.

در سراسر افغانستان، اکثر کارمندان زن در سمت های دولتی عملاً از مشاغلی که قبلا انجام می‌دادند کنار گذاشته شدند. در حالی‌که در حکومت‌های پیشین افغانستان، هزاران زن در بخش‌های مختلف حکومت، از نهادهای امنیتی و اطلاعاتی تا دادستانی و وزارت دفاع ونهادهای دیگر کار می‌کردند، اینک در هیچ‌یک از نهادهای حکومتی زیر کنترل طالبان، زنان حضور ندارند.

وزارت أمور زنان که سالیان زیادی در أفغانستان فعالیت داشت و زنان در چوکات این وزارت کار می‌کردند، در گام بعدی رژیم طالبان به وزارت امربالمعروف تبدیل شد تا این اداره فعالیت های زن ستیزانه خود را آغاز کند. پس از ایجاد وزارت امر به معروف این گروه تاکنون ده‌ها فرمان علیه زنان صادر کرده و صدها مورد حقوق زنان را نقض کرده است.

گروه طالبان در روزهای آغازین آمدن شان به افغانستان، اقداماتی برای محدودکردن زنان از رفتن به پارک‌ها، حمام‌های زنانه، باشگاه‌های ورزشی یا ورزشگاه‌ها کاری انجام نداده بودند اما در عقرب ۱۴۰۰، طی فرمانی عملاً  از ورود زنان به پارک‌های تفریحی، حمام های زنانه و باشگاه‌های جلوگیری کردند.

شش‌مین فرمان ضدزن که وزارت امر به معروف گروه طالبان آن را صادر کرد، دستور رعایت حجاب اجباری و خودداری از پوشیدن لباس‌های رنگی و روسری‌های کوتاه بود. طی این فرمان‌، زنان مجری در رسانه‌های تصویری، مجبور شدند در صورت ادامه کار، ماسک به صورت بزنند تا دهان و بخشی از چهره‌شان دیده نشوند. خودداری از پوشیدن کت‌وشلوار و استفاده از عمامه و کلاه با لباس محلی افغانستان برای مردان شاغل در اداره‌های دولتی، نیز مشمول همین فرمان بود.

 ۸- محدودیت سفر برای زنان(۵ جدی ۱۴٠٠)

در هشتمین فرمان گروه طالبان علیه زنان که وزارت امر به معروف این گروه در ۵ جدی ۱۴۰۰ صادر کرد، محدودیت‌های بر رفت‌و‌آمد زنان در بیرون از خانه وضع شد. در این فرمان، طالبان به تمامی راننده‌های تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری دستور دادند که از سوار کردن زنان تنها که مرد محرمی با خود ندارند، خودداری کنند. در پی آن، برخی از رانندگان اتوبوس‌های شهری مجبور شدند اتوبوس‌ها را به دو قسمت مردانه و زنانه تقسیم کنند. در این فرمان هم‌چنان تأکید شده بود که زنان بدون محرم حق ندارند به فاصله‌ی بیش از ۷۲ کیلومتر سفر کنند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان در ۸ حوت ۱۴٠٠ محدودیت بر سفر زنان برای تحصیل را نیز همگانی کرد و در یک نشست خبری در کابل اعلام کرد: «دختران بدون محرم نمی‌توانند به بورسیۀ تحصیلی بروند، حضور محرم در سفرهای خارج از کشور برای دختران دانشجو اجباری است.».

گروه طالبان در ۱۳ ثور ۱۴۰۱، در شهر هرات به مراکز آموزش رانندگی طی یک فرمان کتبی دستور دادند که براساس حکم «دولت مرکزی» دیگر حق ندارند به زنان رانندگی را آموزش دهند. سپس اداره ترافیک تحت کنترل گروه طالبان در سراسر کشور صدور گواهی‎نامه رانندگی جدید به زنان را متوقف کرد.

طالبان به تعقیب فرمان‌های زن‌ستیزانه شان، در ۱۷ ثور ۱۴۰۱طی یک فرمان کتبی چگونگی پوشش را برای زنان اعلام کرد و گفت که همه زنان باید صورت خود را در ملاء‌عام بپوشانند وگرنه «ولی مرد» آنها مجازات خواهد شد. طالبان طی این فرمان، محدودیت‌ها را علیه زنان و دختران خبرنگار شدید ساختند و آنان را مجبور ساختند که در صورت کار با رسانه ها باید ماسک بپوشند و با چهره بدون ماسک به رسانه‌ها ظاهر نشوند.

طالبان در ۲۴ جوزای ۱۴٠۱ در شهر هرات، به فروشگاه‌ها و حتا مالکان فروشگاه‌های لوازم زنانه هشدار دادند که پس از این زنان بدون محرم را به دکان‌های‌شان اجازه ندهند و به آنان چیزی نفروشند. طالبان در این فرمان به تمامی فروشندگان لباس دستور دادند که سرهای مانکن‌های پلاستیکی را جدا کنند. ماموران وزارت امر به معروف این گروه استدلال کردند که وجود مانکن‌های پلاستیکی که با چهره‌های زنانه و مردانه در فروشگا‌ه‌ها استفاده می‌شوند، خلاف شریعت است. مغازه‌داران در شهرهای افغانستان، ضمن جدا کردن سرهای مانکن‌ها، در مصاحبه با رسانه‌ها گفتند که پس از این برای به نمایش گذاشتن لباس‌ها و پارچه‌ها، از مانکن استفاده نخواهند کرد.

دادگاه استیناف گروه طالبان در استان هرات ۲۵ جوزای ۱۴٠۱ اعلام کرد که «زنان حق ندارند علیه شوهران‌شان در دادگاه شکایت کنند، چون محاکم طالبان به شکایت‌های زنان در مورد خشونت‌های خانوادگی رسیدگی نمی‌کند.»

به تعقیب آن ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر گروه طالبان، در فرمانی شش ماده‌ای با توضیحاتی در مورد «حقوق زنان در شریعت اسلامی»، دستور داد که از این پس شرایط ازدواج، امور خانواده و میراث، باید براساس همین دستور تعیین و رعایت شود. در حالی‌که عنوان فرمان رهبر طالبان «حقوق زنان» بود، در متن فرمان به حق آموزش، کار، حق طلاق، سفر و زندگی  زنان به مثابه انسان آزاد، هیچ اشاره‌ای نشد. کارشناسان این فرمان را نیز محدودکننده و علیه آزادی‌های اساسی زنان افغانستان توصیف کردند.

گروه طالبان به تاریخ ۲۷ جوزای ۱۴۰۱ در یک فرمان کتبی گفتند که «نماز خواندن زنان در مسجد حرام است.» پس از صدور این فرمان گروه طالبان، افراد این گروه در چندین مسجد از اشتراک زنان به نماز جمعه جلوگیری و اعلام کردند که «زنان حق خواندن نماز در جماعت را ندارند.»

به تاریخ ۱۷ سنبله ۱۴۰۱، احمدالله وثیق، عضو کمیسون فرهنگی این گروه که اینک در مسند رئیس رادیو و تلویزیون ملی افغانستان کار می‌کند، در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها گفت که زنان افغانستان در مسابقات ورزشی حضور نخواهند داشت، چون در جریان ورزش، ممکن است صورت و بدن آن‌ها رویت شود و این با شریعت اسلامی مغایر است. پس از آن، فعالیت تمامی تیم‌های ورزشی زنان افغانستان که تا پیش از سلطه طالبان، در مسابقات بین‌المللی نیز شرکت می‌کردند، متوقف شد.

پس از آمدن گروه طالبان به افغانستان، برخی دانشگاه‌ها در ابتدا پرده‌ میان دختر و پسر را برای رعایت قوانین این گروه در مورد تفکیک جنسیتی نصب کردند اما طالبان این مورد بسنده ندانستند و به تاریخ ۲۱ سنبله ۱۴۰۱، فرمانی را صادر کردند که باید صنف های درسی دختران و پسران کاملاً جدا شود.

 ۱۸- محدود شدن رشته های دانشگاهی برای  دختران(۱۵ میزان ۱۴۰۱)

در هفته دوم میزان۱۴۰۱ امتحانات ورودی دانشگاه‌ها در۳۳ ولایت افغانستان آغاز شد، اما این اولین بار بود که انتخاب رشته برای دانشجویان دختر محدود شده بود. طالبان در کنار محدودیت‌های که برای حضور زنان در دانشگاه‌ها وضع کرده بودند، در قسمت انتخاب رشته‌های تحصیلی نیز برای زنان و دختران دانشجو محدودیت وضع کردند.

به تعقیب فرمان گروه طالبان در قسمت جدا شدن صنف های درسی دانجشویان دختر و پسر در دانشگاه‌ها و محدودت ساختن انتخاب رشته‌ها برای دختران، در ۲۴ قوس، ۱۴۰۱ فرمان دیگری را صادر کردند که به دختران نباید به جشن‌ها و محافل دانش‌آموختگی حضور یابند.

ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی گروه طالبان در ۲۹ قوس، ۱۴۰۱،  در جلسه‌ای با مسئولان ارشد این وزارت، دستور داد که تا اطلاع ثانی دخران نباید به دانشگاه‌ها حاضر شوند. او در همین جلسه هم‌چنان فرمان داد که در ممنوعیت حضور زنان، از ورود استادان، کارمندان اداری و خدمه‌های زن نیز به دانشگاه‌ها جلوگیری شود. پس از صدور این دستور، مسئولان دانشگاه‌های دولتی و خصوصی به تمامی دانشجویان، استادان و کارمندان زن اطلاع دادند که تا دستور بعدی طالبان، اجازه ندارند در محل کار خود حضور یابند.

در اول جدی ۱۴۰۱ اداره به معروف گروه طالبان، پخش سریال و فلم‌هایی که در آن‌ها زنان نقش بازی کنند را «مغایر با شریعت اسلام» خواند و نشر آن‌ها را از طریق شبکه‌های تلویزیونی ممنوع کرد. پس از صدور این فرمان، حتی پخش سریال‌ها و فیلم‌های دینی که تلویزیون‌های مذهبی، مانند «تمدن»، پخش می‌کردند، ممنوع شد.

درماه جدی ۱۴۰۱، گروه طالبان کارهمه کارمندان زن در سازمان‌های غیردولتی ملی و بین المللی را ممنوع اعلام کرد. بر اساس این فرمان، کار زنان در سازمان‌های غیردولتی داخلی و خارجی تا اطلاع ثانوی ممنوع شد. چندین موسسه بین‌المللی که در بخش‌های صحت و امدادرسانی بشردوستانه فعالیت داشتند کار شان را به تعویق درآوردند و اعلام کردند که بدون حضور زنان مأموریت‎‌‎های شان را انجام داده نمی‌توانند.

با آن‌که گروه طالبان در سال ۱۴۰۱ مقررات سخت‌گیرانه‌ای را برای مراسم‌های عروسی وضع کرده بودند، اما به این هم اکتفا نکردند و رئیس اداره امر به معروف گروه طالبان، در ۱۶ جوزا۱۴۰۲ ممنوعیت‌های گسترده‌ای را برای مراسم‌های عروسی وضع کردند و به صاحبان تالارها هشدار دادند که سرپیچی از این فرمان‌ها، عواقب بسیار جدی برای آنان خواهد داشت. در این فرمان به گفته شده بود که نباید در صالون‌های عروسی موسیقی پخش شود.

در ۱۳ سرطان ۱۴۰۲ بربنیاد دستور شفاهی ملاهیبت‌الله رهبر گروه طالبان، فعالیت آرایشگاه‌های زنانه در کابل و استان‌های دیگر کشور منع شد و گروه طالبان برای بستن درب آرایشگاه‌ها در اکثر مناطق کشور به آریشگاه‌ها حمله‌ور شدند و دست به‌آزار زنان آرایش‌گر زدند. هم‌چنان در این فرمان طالبان زنان را از سفر بدون محرم شرعی منع کردند. در بسیاری از مرزهای افغانستان، زنان هنگام تلاش برای خروج از کشور، به خانه بازگردانده ‌شدند.

فرمان‌های گروه طالبان علیه زنان، در بیش از دوسال‌ونیم گذشته واکنش‌های گسترده بین‌المللی را برانگیخته‌اند، اما رهبران این گروه به‌ این واکنش‌ها توجه‌ نکردند و کماکان تلاش کردند که محدودیت‌های بیشتری نیز وضع کنند. رهبران طالبان در پاسخ به اعتراضات مردم افغانستان و واکنش‌های گسترده بین‌المللی به وضع محدودیت علیه زنان، گفته‌اند که رعایت شریعت برای آنان مهم‌تر از هر چیزی است و این فرمان‌ها نیز در راستای اجرای احکام شرعی صادر شده‌اند.

در تازه‌ترین مورد ملاهیبت‌الله رهبر نامریی این گروه در یک پیام صوتی گفته است که زنان را در انظارعامه سنگسار می‌کنند و شلاق می‌زنند. او گفته که اگر چه این موضوع برخلاف دموکراسی و خواست‌های جهان است، اما آن‌ها به این احکام عمل می‌کنند.