همه‌ی ما با نام و پدیده خودکشی آشنا هستیم و این پدیده برای هیچ کدامِ ما، بی‌گانه نیست و پس از حاکمیت دوباره طالبان به افغانستان، هر روز حداقل یک مورد خودکشی در افغانستان رسانه‌ای می‌شود، این‌که روزانه چند نفر خودشان را می‌کُشند و از دید و چشمِ رسانه‌ها بنا بر سنت‌های حاکم در کشور پنهان می‌مانند، چون نه خانواده‌های‌شان حاضر می‌شوند که در مورد جزئیات و اطلاعات بدهند و نه هم فعلاً در افغانستان نهاد و سازمانی وجود دارد که برای ما، آمار و اطلاعاتی در این مورد بدهد.
خودکشی، عملی عمدی است که باعث مرگ فرد می‌شود. خودکشی پدیده پیچیده‌ای است و می‌تواند علل‌های گوناگون و پیچیده‌ای نیز داشته باشد. خودکشی به عنوان یک واقعیت اجتماعى در همه جوامع وجود دارد و آمار آن نیز رو به فزونی است. اما چرا در دو سال و اندی پسین، آمار این پدیده‌ی پیچیده در افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان افزایشِ بی‌پیشینه داشته‌است؟ در این یادداشت به عوامل، بیشترین قربانیان و راه‌کارهای کاهش آمار این پدیده پرداخته‌ام.
چرا آمار خودکشی در افغانستان و تحت حاکمیت طالبان افزایش یافته‌است؟
افزایش آمار خودکشی در افغانستان و تحت حاکمیت طالبان می‌تواند به عوامل متعددی برگردد:
شرایط امنیتی ناپایدار: افغانستان برای سال‌ها از شرایط امنیتی ناپایدار رنج می‌برده‌است. حضور گروه‌های مختلف مسلح، توطئه‌های تروریستی، ناپایداری سیاسی و اجتماعی، همه این عوامل می‌توانند به افزایش نگرانی‌ها و افزایش آمار خودکشی کمک کنند.
فشارهای روانی و اجتماعی: مردمی‌که در محیطی از بحران و ناامنی زندگی می‌کنند ممکن است با فشارهای روانی و اجتماعی شدیدی مواجه شوند/باشند. برای برخی از افراد، خودکشی ممکن است به عنوان یک راه‌کار برای فرار یا خلاصی از فشارهای زندگی در نظر گرفته شود.
نبود امکانات بهداشتی و درمانی مناسب: در افغانستان، به‌ویژه در مناطق روستایی و دورافتاده، دسترسی به امکانات بهداشتی و درمانی مناسب محدود است و این مورد نیز ممکن است باعث افزایش ناامیدی و عدمِ بهبودی در افراد شود و امکان آن می‌رود که منجر به افزایش آمار خودکشی شود.
تغییرات اجتماعی و فرهنگی: تحت حکومت طالبان، قوانین و فرهنگ مردم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. تغییراتی‌که ممکن است در این زمینه رخ دهد، می‌تواند افراد را به احساس عدم تعلق و تنش دچار کند که این مسئله نیز می‌تواند به افزایش خودکشی منجر شود.
عدم دسترسی به آموزش: عدم دسترسی به آموزش و اطلاعات صحیح درباره مشکلات روانی و راه‌کارهای موجود برای مقابله با آن‌ها می‌تواند باعث افزایش خودکشی شود، زیرا افراد نمی‌دانند چگونه با مشکلات خود برخورد کنند.
به طور کلی، آمار خودکشی در افغانستان نتیجه‌ای از ترکیبی از عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و روانی است که بر افراد تاثیر می‌گذارد و با توجه به شرایط و تغییرات در کشور، ممکن است به شدت تغییر کند.
چرا بیشتر قربانیان خودکشی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان جوانان و نوجوانان اند؟
بیشتر قربانیان خودکشی در افغانستان، به خصوص تحت حکومت طالبان، جوانان و نوجوانان هستند، به دلایل متعددی که شامل موارد زیر می‌شود:
فشارهای اجتماعی و روانی: جوانان و نوجوانان در معرض فشارهای اجتماعی و روانی بیشتری قرار دارند. این فشارها می‌تواند از جمله فشارهای خانوادگی، فشارهای مکتب و تحصیلی، فشارهای فرهنگی شامل مسائلی مانند تغییرات در فرهنگ و اجتماع، باشد. این فشارها ممکن است جوانان را به احساس ناامیدی و عدم تعلق دچار کند که در نهایت می‌تواند به انتخاب خودکشی منجر شود.
عدم دسترسی به فرصت‌ها و آینده مطمئن: برخی جوانان و نوجوانان افغانستان به دلیل عدم دسترسی به فرصت‌های آموزشی و شغلی مناسب و نیز برای دست‌یابی به یک آینده مطمئن، احساس ناامیدی می‌کنند. این ناامیدی ممکن است آن‌ها را به انتخاب راه‌های خطرناک، از جمله خودکشی، سوق دهد.
فرهنگ خودکشی: در برخی فرهنگ‌ها، خودکشی ممکن است به عنوان یک راه‌حل به نظر رسیده و حتی مورد تشویق قرار گیرد. در برخی مناطق افغانستان، این مفهوم ممکن است وجود داشته باشد و جوانان را به خودکشی ترغیب کند.
عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و روانی مناسب: جوانان و نوجوانان در برخی مناطق افغانستان ممکن است به دلیل عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و روانی مناسب، ناتوان در مقابله با مشکلات روانی خود باشند. این مسئله می‌تواند به افزایش نگرانی‌ها و احساسات ناامیدی در این گروه سنی منجر شود.
تحریم‌های فرهنگی و اجتماعی: تحریم‌های فرهنگی و اجتماعی ممکن است در برخی مناطق افغانستان وجود داشته باشد که باعث افزایش فشارهای روانی برای جوانان و نوجوانان می‌شود و ممکن است آن‌ها را به انتخاب خودکشی ترغیب کند.
به طور کلی، عوامل فوق می‌توانند باعث افزایش آمار خودکشی در بین جوانان و نوجوانان افغانستان شوند، به خصوص زیر سلطه‌ی یک رژیم و سیستم شدیداً مذهبی و سخت‌گیر مانند طالبان که ممکن است باعث تشدید برخی از فشارها و محدودیت‌ها برای این گروه سنی شود.
چه راه‌کارها می‌تواند آمار خودکشی در افراد، به ویژه در جوانان و نوجوانان تحت حاکمیت طالبان در افغانستان را کاهش دهد؟
کاهش آمار خودکشی در جوانان و نوجوانان، به ویژه در شرایطی که تحت حاکمیت طالبان قرار دارند، نیازمند تلاش‌های گسترده و هماهنگ از سوی جوامع محلی، سازمان‌های بین‌المللی و حکومت می‌باشد. در این راستا، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ارتقاء خدمات بهداشتی و روانی: ارتقاء دسترسی به خدمات بهداشتی و روانی مناسب، از جمله مشاوره روانی و درمان، می‌تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. این اقدام می‌تواند به جلوگیری از افزایش مشکلات روانی و کاهش نگرانی‌ها و افسردگی‌ها در جوانان کمک کند.
توسعه فرصت‌های آموزشی و شغلی: ارتقاء فرصت‌های آموزشی و شغلی برای جوانان و نوجوانان می‌تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. ایجاد فرصت‌های آموزشی متنوع و دسترسی به شغل‌های پایدار و معقول می‌تواند احساس امید و تعلق به جامعه را تقویت کرده و از خطر خودکشی در این گروه سنی کاست.
تقویت شبکه‌های اجتماعی و حمایت اجتماعی: تقویت شبکه‌های اجتماعی و حمایت اجتماعی می‌تواند به جلوگیری از احساس تنهایی و ناامیدی در جوانان کمک کند. ایجاد فضاهای امن و پذیرایی و تقویت ارتباطات اجتماعی می‌تواند از خطرات روانی و خودکشی در این گروه سنی محافظت کند.
آموزش و آگاهی: آموزش و آگاهی بیشتر درباره مسائل روانی، راه‌کارهای مقابله با استرس و افسردگی و شناخت نشانه‌های اختلال‌های روانی می‌تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. این اقدام می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات روانی و ارائه پشتی‌بانی مناسب به افراد کمک کرده و از خطرات خودکشی جلوگیری کند.
توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و زیربنایی: ارتقاء زیرساخت‌های بهداشتی و زیربنایی می‌تواند به افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی و بهبود شرایط زندگی کمک کند، که این امر نیز می‌تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد.
ترویج فرهنگ سلامت روانی: ترویج فرهنگ سلامت روانی و قبولی مسائل روانی به عنوان بخشی از سلامت کلی جامعه می‌تواند به توجیه احساسات و افکار منفی و افزایش پذیرش خطرات روانی کمک کند.
در کل، راه‌کارهای کاهش آمار خودکشی در افغانستان نیازمند تلاش‌های گسترده و هماهنگ از سوی افراد، جوامع، سازمان‌های محلی و بین‌المللی، و حکومت می‌باشد، (که متاسفانه حاکمان فعلی افغانستان و افغانستانی‌ها، خود یکی از عوامل عمده و اساسی این پدیده‌اند.)
این تلاش‌ها نیازمند پشتی‌بانی مادی و معنوی قوی از جانب جوانان و نوجوانان و هم‌چنین تضمین حقوق بشری و اجتماعی آن‌ها می‌باشد.
