سلطه دوبارهی طالبان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱ پس از خروج عجولانه نیروهای امریکایی، پیامدهای گستردهای برای امنیت منطقهای و جهانی به همراه داشته است. این گروه با وعدههای بیاساس خود مبنی بر قطع ارتباط با گروههای تروریستی و عدم استفاده از خاک افغانستان برای تهدید کشورهای همسایه و سایر قدرتهای جهانی، در عمل نشان دادهاند که نه تنها این وعدهها را نقض کردهاند بلکه بهطور مستقیم از گروههای تروریستی متعدد حمایت میکند. بر اساس یافتههای نهادیژهشی و سازمان ملل افغانستان تحت سلطه طالبان تبدیل به مرکز فعالیت گروههای تروریستی شده و بیش از ۲۰ سازمان تروریستی در خاک افغانستان فعال هستند و تهدیدات فزایندهای را برای امنیت چین، پاکستان و سایر کشورهای منطقه و جهان به همراه دارد.
طالبان پس از تسلط بر افغانستان بهطور مداوم از میزبانی گروههای تروریستی، از جمله القاعده، داعش و تحریک طالبان پاکستان (TTP)، دفاع کرده و در بسیاری از موارد، این گروهها را در ساختارهای دولتی خود ادغام کردهاند. گزارشهای بینالمللی و اطلاعات امنیتی نشان میدهد که اعضای این گروهها در پستهای کلیدی دولت طالبان در حال فعالیت هستند. شورای امنیت سازمان ملل نیز بارها در گزارشهای خود به حضور و نفوذ القاعده در افغانستان اشاره کرده است که برخی از اعضای این گروه در ردههای حکومتی طالبان مشغول به کار هستند. این وضعیت، بهویژه نگرانیهای کشورهای همسایه مانند چین و پاکستان را به شدت افزایش داده است. حضور بیش از ۲۰ گروه تروریستی در خاک افغانستان، تهدیدات جدی را برای امنیت این کشورها به وجود آورده است. بهویژه گروههایی همچون جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM)، که بهطور خاص برای امنیت ملی چین تهدید محسوب میشوند، در این کشور فعال هستند. این گروهها که تحت حمایت طالبان در افغانستان حضور دارند، تهدیدات گستردهای برای مناطق مرزی چین و پاکستان ایجاد کردهاند.
چین و پاکستان بهعنوان دو متحد اصلی طالبان، که در ابتدا امید داشتند این گروه قادر خواهد بود امنیت و ثبات را در افغانستان برقرار کند، اکنون به شدت نسبت به وضعیت موجود در این کشور نگران هستند. چین که در تلاش است تا از منابع افغانستان به نفع خود بهرهبرداری کند، با توجه به تهدیدات ناشی از جنبش ترکستان شرقی و سایر گروههای جداییطلب اویغور، بهویژه در منطقه سینکیانگ، تغییراتی در رویکرد خود نسبت به طالبان ایجاد کرده است. نماینده ویژه چین در افغانستان، یو شاویونگ، اخیراً نسبت به حضور بیش از ۲۰ گروه تروریستی در افغانستان ابراز نگرانی کرده و هشدار داده است که این گروهها امنیت چین و سایر کشورهای منطقه را تهدید میکنند. پاکستان نیز با نگرانیهای مشابهی مواجه است. تحریک طالبان پاکستان (TTP) که از خاک افغانستان بهعنوان پایگاهی برای حملات به اهداف پاکستانی استفاده میکند، توانسته است حملات خود را علیه اهداف دولتی و نظامی پاکستان افزایش دهد. علیرغم درخواستهای مکرر اسلامآباد از طالبان برای مقابله با این گروه، به نظر میرسد طالبان هیچ ارادهای برای توقف فعالیتهای TTP نداشته و این امر موجب خشم پاکستان شده است.
طالبان که در زمان گفتوگوهای صلح با ایالات متحده و پس از آن وعده داده بودند که از روابط خود با گروههای تروریستی بکاهند، در عمل نشان دادهاند که هیچ تعهدی نسبت به قطع روابط با این گروهها ندارند. یکی از بزرگترین نمونههای این امر، بازگشت ایمنالظواهری، رهبر سابق القاعده، به کابل بود که بهطور مستقیم از سوی طالبان مورد حمایت قرار گرفت و در نهایت توسط یک حمله هوایی ایالات متحده کشته شد. این اقدام طالبان نشان میدهد که این گروه به هیچوجه در راستای سیاستهای جهانی ضدتروریسم حرکت نکرده و بهجای مبارزه با تروریسم، در کنار آن ایستادهاند.
مقامات چینی و پاکستانی نیز از این واقعیت نگران شدهاند که طالبان نه تنها برای مقابله با گروههای تروریستی فعال در افغانستان کاری نمیکنند، بلکه خود بهطور غیرمستقیم از این گروهها حمایت میکنند. رسانههای پاکستانی گزارش دادهاند که دولت این کشور شواهدی مبنی بر فعالیت گروههای تروریستی همچون TTP در افغانستان ارائه داده است و بر لزوم اقدام قاطع طالبان برای متوقف کردن این تهدیدات تأکید کردهاند.
با توجه به تهدیدات فزایندهای که از حضور گروههای تروریستی در افغانستان ناشی میشود، کشورهای همسایه افغانستان و جامعه جهانی باید رویکردی هماهنگ و قاطع برای مقابله با طالبان و این گروهها اتخاذ کنند. مماشات با تروریسم تنها به تقویت گروههای افراطی و گسترش بیثباتی منجر میشود. به گفته کارشناسان، سیاستهای ضدتروریسم باید بهطور جدی در دستور کار کشورهای منطقه و سازمانهای بینالمللی قرار گیرد. افغانستان تحت حاکمیت طالبان بهعنوان یک مرکز تروریستی عمل میکند و تهدیدات ناشی از آن نه تنها محدود به کشورهای همسایه بلکه بهطور مستقیم بر امنیت جهانی تأثیرگذار است. این وضعیت ایجاب میکند که کشورهای منطقه، بهویژه چین و پاکستان، مواضع خود را بازنگری کنند و بهجای اعتماد به طالبان، سیاستهای روشن ضدتروریسم را اتخاذ نمایند.
طالبان با نقض وعدههای خود مبنی بر قطع روابط با گروههای تروریستی و حمایت از آنها، به تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان تبدیل شدهاند. کشورهای همسایه و قدرتهای جهانی باید با اتخاذ رویکردی قاطع و هماهنگ در برابر این تهدیدات، از گسترش تروریسم و بیثباتی جلوگیری کنند. بیتوجهی به این تهدیدات میتواند به تقویت گروههای افراطی و گسترش بحرانهای امنیتی در سطح جهانی منجر شود.