نوروز یکی از قدیمیترین جشنهای انسانی است که در اکثر فرهنگها و تمدنهای جهان جشنگرفته میشود. خاستگاه و گهوارۀ این جشن بلخ/مزارشریفِ امروزی بودهاست. جشن نوروز بهعنوان جشن کهن آریایی یا جمشیدی، با ویژهگیها و ارزشهای مخصوص خودش، از دوران باستان تا به امروز ادامه داشتهاست.
بخش اول: ریشهها و تاریخچه: جشن کهن آریایی یا جمشیدی نوروز، ریشههای عمیقی در فرهنگ و باورهای نوروزباوران و فارسیزبانان و تمدن باستانِ این حوزه دارد. این جشن بهدوران پیش از اسلام، دوران باستان (پارسیان) بازمیگردد و به یکیاز مهمترین جشنهای سالانه این فرهنگ تبدیل شدهاست. در این دوره، نوروز بهعنوان نمادی از آغاز تازه، شکوفایی طبیعت و فُرصتی برای شروع دوباره و نوسازی تلقی میشد. مردمانِ تمدن باستان این جشن را بهعنوان روزی از نخستین روز بهار و آغاز سال نو، با اهمیتی بیشاز هر روز دیگر جشن میگرفتند.
بخش دوم: عناصر و رسوم: جشن کهن آریایی نوروز دارای عناصر و رسومی منحصر بهفرد است که از دوران باستان تا به امروز ادامه دارد. برخی از این عناصر شامل موارد زیر میشود:
سفره هفتسین: سفرهای که شامل هفت مورد با حروف «س» است، که هر یک نمادی از رونق و ثروت است. مانند سبزه، سماق، سکه سیر و…
آتشافروزی: بهعنوان نمادی از روشنایی و گرما در آغازِ سال/نخستین روز بهار جشن گرفته میشود و بخش بزرگی از این مراسم باشکوه را شکل میدهد.
بخش سوم: ارزشها و معانی: جشن کهن آریایی نوروز، بیشاز یک جشن اجتماعی، نمادی از ارزشهای فرهنگی و اجتماعی گذشته و حال حوزه و تمدن نوروز و فارسیزبانان است. برخی از این ارزشها عبارتاند از:
آغازِ تازه و شروع دوباره: نوروز بهعنوان آغازِ تازه و فُرصتی برای شروع دوباره و بهبود وضعیت شخصی و اجتماعی تلقی میشود.
اشتراک و همبستهگی: جشن نوروز فُرصتی است برای خانواده و دوستان برای گردهم آمدن، اشتراک و همبستهگی بیشتر.
سرزندهگی و شادابی طبیعت: با توجه به آغاز بهار و شکوفایی طبیعت، این جشن نمادی از سرزندهگی و شادابی است.
نتیجهگیری: جشن کهن آریایی نوروز یکی از باشکوهترین و قدیمیترین جشنهای فارسیزبانان است که از دوران باستان تا به امروز بهعنوان نمادی از آغازِ تازه، شکوفایی و پایان یافتن زمستان و آغاز بهار، جشن گرفته میشود. این جشن، میراثی ارزشمند از فرهنگ و تاریخ حوزه نوروز باستان است که هنوز هم در جوامع امروزی نوروزباوران پارسیزبان گرامی داشته میشود و از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. اما در بلخ/مزارشریف که خاستگاه آن است، سه سال میشود که از شور، هیجان و زرق و برقِ این جشن کهن و چندهزارساله خبری نیست و جای آنرا شلاق، قمچین و میلهی تفنگ یک گروه تروریستی بهنامِ طالب گرفتهاست.
