پس از تسلط دوباره گروه طالبان بر افغانستان در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، هزاران سرباز، افسر و کارمندان سابق نیروهای امنیتی افغانستان که سال‌ها در برابر گروه طالبان جنگیدند در یک وضعیت خطرناک و مخوف قرار دارند. بیساری این نظامیان به محض ورود طالبان به پایتخت افغانستان، کشور را ترک کردند و به کشورهای دور و نزدیک متواری شدند و عده آنان در خانه‌ها و مکان دیگر مخفی شدند و در انتظار آن بودند و هستند که زمینه‌ی خروج‌شان مساعد شود و شماری هم در نخستین روزهای سلطه طالبان به دست این گروه تیرباران و زندانی شدند. گرچند گروه طالبان بارها اعلام کرده‌اند که قصد دارند با تمام کسانی که در گذشته علیه آنها جنگیده‌اند، “صلح کنند، اما با این گفته‌ی شان هیچ گاه صادق نبودند و هرازگاهی که فرصت برای‌شان مساعد شد، دست به بازداشت، شکنجه، تیرباران و آزار و اذیت نیروهای امنیتی سابق زدند. بسیاری از نظامیان که اکنون هم در داخل کشور حضور دارند، ادعای عفو عمومی از سوی گروه طالبان را یک دام برای می دانند و می‌گویند: “ما سال‌ها برای دفاع از کشورمان جنگیدیم، اما اکنون حتی نمی‌توانیم در خیابان‌ها آزادانه راه برویم. طالبان به دنبال انتقام هستند و عفو عمومی شان دروغ است”
بر بنیاد گزارش کمیته حمایت از نظامیان پیشین افغانستان، در دوره‌ی جمهوریت به شمول زنان بیش از ۳۰۰ هزار نظامی در نهادهای مختلف امنیتی مشغول به‌کار بودند که پس از آمدن دوباره گروه طالبان در قدرت، اطلاعات آنها که ثبت دیتابیس نهادهای امنیتی بود به دست این گروه افتاد و این امر شناسایی و تشخیص محل زندگی آنها را برای طالبان سهل‌تر ساخته است.
طالبان در بسیاری از مناطق کشور به رغم تیرباران و آزار و اذیت نظامیان پیشین آنها را بازداشت و پس از گرفتن پول و سلاح آنان را با ضمانت آزاد می‌کنند. چندین نظامی پیشین از ولایت‌های پروان، پنجشیر، بغلان، بدخشان، غور در پاسخ به پرسش من گفتند که از سوی طالبان بدون ارتکاب جرم بازداشت شدند، پس از گذراندن ۱۰ تا ۲۰ روز در زندان این گروه با داد سلاح یا پرداختن معادل آن پول نقد از زندان این‌گروه آزاد شدند. آنها گفتند: “هنوز احساس می‌کنیم در زندان هستیم، بیشتر از طالبان کسانی‌که مارا ضمانت کردند اذیت می‌کنند و متوجه هستند که ما کدام عمل خلاف امارت اسلامی انجام ندهیم”
بر اساس گزارش‌های نشر شده در مهم‌ترین رسانه‌ها و نهادهای حقوق بشری نیروهای امنتی سابق در معرض بازداشت، شکنجه و کشتار توسط طالبان قرار دارند. آنها در افغانستان جایی برای زیستن ندارند و در کشورهای همسایه فرصت کار کردن و اقامه برای‌شان مساعد نیست و در معرض اخراج اجباری هستند.
دیده‌بان حقوق بشر در نوامبر ۲۰۲۱ پس از چند ماه سلطه طالبان گزارشی را منتشر کرد که در آن آمده بود، طالبان در چندماه اول سلطه شان ۱۰۰ تن از نیروهای اطلاعاتی حکومت پیشین را در ولایات قندوز، قندهار و هلمند اعدام کردند.
هم‌چنین سازمان عفو بین الملل در ماه اگست سال ۲۰۲۳ در گزارشی نگاشته بود که ۲۱۸ نیروی امنیتی سابق از سوی گروه طالبان کشته شدند.
با این حال یک مقام ارشد نظامیان پیشین گفته است که طبق اطلاعات که از داخل گروه طالبان به وی رسیده، اکثریت زندانیان در زندان گروه طالبان در پایتخت و ولایات کشور نیروهای نظامی حکومت سابق هستند، طبق گفته‌های او بیشترین این نیروها اعضای ریاست امنیت ملی و ارتش پیشین کشور می‌باشند که به بهانه مختلف از سوی گروه طالبان بازداشت شدند. برخی نهاد شماری زندانیان نیروهای امنیتی سابق را در زندان گروه طالبان تا ۶۰۰۰ گزارش دادند، اما این مقام پیشین امنیتی گفته است که این آمارها دقیق نیست روزانه نیروهای امنیتی سابق از ولایات مختلف از سوی گروه طالبان بازداشت می‌شوند او افزوده است که یک عضو عادی گروه طالبان صلاحیت بازداشت و شکنجه اعضای نهادهای امنیتی نظامی جمهویت را دارند و به همین خاطر آمار بازداشت، شکنجه و تیرباران نیروهای امنیتی بیشتر از آنچه که گزارش داده شده، می‌باشد.
از سوی هم دگرمن سیف الدین ثابت از نظامیان پیشین که اکنون در ایران به سر می‌برد، می‌گوید که ده‌ها همکار و هم‌قطارش در بند گروه طالبان هستند او گفته است که در حکومت پیشین فرمانده یک کندک ارتش در ولایت هلمند بوده و پس از سلطه طالبان به ایران فرار کرده است. این نظامیان پیشین افزوده است که راننده‌اش باشنده ولایت پنجشیر است و اکنون در بند طالبان قرار دارد و هم‌چنان اضافه کرده که چندین تن از نیروهای نظامی که با وی در وظیفه بودند، اکنون در افغانستان هستند و برای یک بار زندان و شکنجه استخبارات گروه طالبان را سپری کردند.
یک فرمانده پولیس پیشین به دلیل این‌که خانواده‌اش در افغانستان به سر می‌برند از گرفتن نام‌اش خودداری کرد، می‌گوید که چهارده تن از پرسونل خودش در زندان ولایت قندوز زندانی هستند او به نقل از یک فرمانده ارشد طالبان گفته است که زندان ولایت قندوز، بغلان را نظامیان پیشین تشکیل می‌دهند و این نظامیان در روزهای نخست به صورت بی‌رحمانه شکنجه شدند. گفته می‌شود که اکثریت زندانیان که در زندان کیله‌گی ولایت بغلان زندانی هستند از ولسوالی‌های اندراب هستند و در حکومت پیشین در نهادهای نظامی وظیفه داشتند.
یک عضو پیشین امنیت ملی که در غرب کابل زندگی می‌کنند پس از سلطه طالبان از سوی این گروه بازداشت و زندانی شده بود، می‌گوید که طالبان بسیاری از نیروهای امنیتی سابق را طوری شکنجه می‌کردند که ناتوانی جنسیی پیدا کنند.
او گفت: “خودم نیز پس از آزاد شدن از زندان گروه طالبان علایق جنسی‌ام کم شده است. بر اساس گفته‌های این نظامی پیشین شکنجه‌گاه‌های اصلی گروه طالبان در ریاست های استخبارات این گروه به خصوص ریاست چهل است.
نیروهای امنیتی سابق در برزخ ناامیدی و بی‌سرنوشتی گیر مانده‌اند. هزاران تن از نیروهای امنیتی پیشین که میلیون‌ها شهروند کشور چشم امید به آنان دوخته بوده‌اند، اکنون خود در ناامیدی و یأس به سر می‌برند. این نیروها در بیست سال گذشته در مبارزه با تروریسم قربانی‌های فراوان داده‌اند و در حال حاضر وضعیت زنده‌گی خودشان ناامیدکننده است. فقر، بیکاری و انتقام‌گیری از سوی طالبان زنده‌گی را برای‌شان به کابوس مبدل کرده است. تنها در یک ماه گذشته ۱۴ تن به شمول یک فرمانده پولیس پیشین در قندهار و یک سارنوال نظامی در بدخشان از سوی گروه طالبان به قتل رسیدند. طالبان دو هفته پیش هفت تن از نظامیان پیشین را در ولایت پروان تیرباران کردند و هم‌چنان در ماه گذشته ۴ تن را در این ولایت به صورت غیر مستقیم کشتند.
براساس گزارش رسانه‌ها این گروه در یک ماه اخیر ده‌ها تن از نظامیان پیشین را در ولایت های پنجشیر، پروان، کاپیسا و تخار بازداشت و زندانی کردند.
جامعه بین‌المللی نیز نسبت به وضعیت نظامیان پیشین افغانستان ابراز نگرانی کرده است. سازمان ملل متحد و چندین کشور غربی از طالبان خواسته‌اند به حقوق بشر احترام بگذارند و از اقدامات تلافی‌جویانه علیه نظامیان سابق خودداری کنند. اما طالبان همه روزه در صدد انتقام جوی از این نیروها هستند و اندکی تمکین واکنش های سازمان ملل نمی کنند.
