نوشته: محمد لوتی
ترجمه: دکتر هجرت الله جبرئیلی
بخش سوم
۳. گونه شناسی و گستره های اصلی
عدم تمرکز شکل‌های متنوع و گوناگونی دارد که بستگی به حوزه‌ای دارد که در آن اعمال می‌شود، اما در چارچوب سیاسی و اداری، می‌توان آن را به‌طور سنتی به سه نوع اصلی تقسیم کرد که در درجه انتقال قدرت و مسئولیت با یکدیگر تفاوت دارند.
نوع اول، عدم تمرکز/اللاتمرکز (Deconcentration) است، که ضعیف‌ترین شکل محسوب می‌شود، به‌طوری که دولت مرکزی برخی از وظایف اداری و مالی را به کارکنان میدانی یا شعب منطقه‌ای خود منتقل می‌کند، اما اختیار نهایی تصمیم‌گیری و پاسخ‌گویی همچنان در دست مرکز باقی می‌ماند. هدف اصلی این نوع، بهبود کارایی اجرایی و کاهش فشار بر پایتخت است.
نوع دوم، واگذاری اختیارات/ التفویض (Delegation) است، که در آن دولت مرکزی مسئولیت‌های مشخصی برای مدیریت پروژه‌ها یا ارائه خدمات معین را به سازمان‌های نیمه‌مستقل یا نهادهای عمومی واگذار می‌کند، مانند نهادهایی که امکانات عمومی یا مناطق آزاد را مدیریت می‌کنند، در حالی که دولت همچنان حق نظارت و کنترل بر نتایج را حفظ می‌کند.
نوع سوم و قوی‌ترین آن، واگذاری سیاسی یا انتقال صلاحیت‌ها (Devolution) است، که شامل انتقال کامل قدرت قانونی و مالی به واحدهای حکومت محلی منتخب دموکراتیک، مانند شهرداری‌ها یا دولت‌های منطقه‌ای می‌شود، که از استقلال خودمختار قانونی یا اساسی بالایی برخوردارند. این شکل بیشترین تأثیر را بر ساختار قانون اساسی دولت دارد و پایه‌ای است که نظام‌های فدرال یا کنفدرال بر آن استوار هستند.
