منبع: نشریه بین المللی داریو
برگردان: یحیی فیضی
در پی بازگشت طالبان به قدرت، کشورهای آسیای مرکزی موضع عملگرایانه‌ی اتخاذ کرده اند که عمدتاً با همکاری در عرصه‌های اقتصادی و مبارزه با تروریسم شکل گرفته است، اما این رویکرد چالش‌های نیز به همراه دارد.
نشریه بین المللی داریو با یک دانشمند علوم سیاسی متخصص در افغانستان تماس گرفته تا در مورد وضعیت تحقیق کند. ناگفته نماند به دلایل امنیتی هویت فرد محفوط است.
بازگشت طالبان به قدرت:
طالبان که در سال ۲۰۲۱ در افغانستان به قدرت بازگشتند، به دلیل حکومت خشن خود، به ویژه در مورد حقوق زنان، با انتقادات شدید مواجه شده اند. خواسته‌های بین المللی برای پای‌بندی به حقوق بشر، به ویژه در مورد زنان و دختران، صادر شده است، اما طالبان با وجود این‌که توقوع به رسمیت شناخته شدن از سوی کشورها را دارند هیچ‌گونه اعتنایی به خواسته های جامعه جهانی نکرده اند.
“پس از دو سال حاکمیت گروه طالبان در افغانستان، تهدیدات ناشی از شمال افغانستان هنوز یک مورد امنیتی مهم است، سازمان‌های تروریستی خارجی فعالیت‌های خود را در افغانستان افزایش داده اند و طالبان فعالانه از این گروه‌ها حمایت می‌کند و امکانات و شرایط لازم را به آنها ارائه می دهد. این کارشناس می گوید، گروه طالبان هرچند از سایر گروه‌های تروریستی برای جنگیدن در برابر مخالفین نظام‌شان استفاده می کنند، اما در عین حال طالبان آنها را به‌صورت استراتیژی در مناطق مرزی با تاجکستان، ازبکستان و ترکمنستان مستقر کرده اند و این یک تهدیدی برای سه کشور است.
رویکرد رهبران آسیای مرکزی در قبال طالبان:
کشورهای آسیای مرکزی طالبان را به عنوان یک پلتفرم بالقوه برای فرصت های ژئواکونومیک می دانند. کشورهایی مانند اوزبیکستان، ترکمنستان و قزاقستان بر اساس منافع اقتصادی خود از جمله دسترسی به بازارهای جدید در جنوب آسیا و خاورمیانه گام بر می‌دارند. سیاست آنها بر مقابله با تهدیدات امنیتی، به ویژه از سوی گروه‌های تروریستی افراطی بین المللی که ریشه در گروه های قومی مختلف آسیای مرکزی دارند، متمرکز است.
قزاقستان و قرقیزستان روی‌کردی معتدل را در قبال طالبان اتخاذ می کنند، زیرا آنها با افغانستان مرز مستقیم ندارند. در مقابل، تاجیکستان در مذاکرات سیاسی با طالبان شرکت نکرده است. این کشور روابط نزدیکی با جبهه مقاومت ملی افغانستان دارد و بر همکاری با یک دولت قانونی و فراگیر در افغانستان تاکید دارد.
علاوه بر این موضوع کانال قوش تیپه نیز از مسایل حساس است که همسایگان افغانستان در این مورد با گروه طالبان اختلاف نظر دارند.
تکمیل کانال قوش تپه می تواند روابط را به ویژه با اوزبیکستان و ترکمنستان تیره کند و باعث ایجاد چالش های زیست محیطی شود. با توجه به افزایش روزافزون کمبود آب در جمهوری‌های آسیای مرکزی، مدیریت صحیح منابع آب بسیار مهم است.
“کشورهای پایین دستی این حوزه، یعنی ازوبیکستان و ترکمنستان، ممکن است بیش‌ترین آسیب را متحمل شوند، به طوری که بخش‌های از زمین‌های کشاورزی آنها به طور بالقوه پس از تکمیل کانال قوش تپه خشک می شود. در حالی که توسعه این کانال ممکن است به نفع کشاورزان افغانستان باشد، اما این امر باعث درگیری و تنش افغانستان با کشورهای همسایه اش از جمله اوزبیکستان خواهد گردید.
افغانستان و چین:
افزایش حضور چین در افغانستان به دلیل موقعیت استراتژیک و منابع طبیعی فراوان آن است. چین به خاطر ذخایر ارزشمند معدنی خود در امور افغانستان شرکت می‌کند و قراردادهای استخراج معادن را با طالبان امضا می‌کند. در مقابل طالبان با استفاده از سایر گروه های تروریستی در صدد امتیاز گیری از چین است و چین نیز برای پیش‌برد اهداف اقتصادی و سیاسی اش در افغانستان به این گروه امتیاز قایل است.
با این حال، حضور روزافزون سازمان‌های تروریستی در افغانستان تحت حاکمیت گروه طالبان و حمله تروریستی اخیر در ایران که ادعا می‌شود توسط گروه داعش مستقر در افغانستان طراحی شده است، نشان می‌دهد گروه طالبان برعکس این‌که بتواند در افغانستان و منطقه ثبات را ایجاد کند، بی ثباتی بیشتر و بد امنی بیشتر را به وجود آوردند و این گروه به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست.
