سازمان همکاری اسلامی به میزبانی پاکستان، نشست بزرگی تحت عنوان «آموزش دختران در جوامع اسلامی» در تاریخ «۲۲ و ۲۳ جدی» در اسلامآباد برگزار کرد. این نشست که در راستای افزایش آگاهی درباره اهمیت آموزش دختران در جوامع اسلامی برگزار شد، به دلیل عدم حضور نمایندگان گروه طالبان، مورد توجه و واکنشهای زیادی قرار گرفت. این نشست که بهویژه در شرایطی برگزار شد که گروه طالبان در افغانستان محدودیتهای گستردهای علیه آموزش دختران اعمال کرده است، موضوعات زیادی را در سطح بینالمللی به میان آورد. باوجود دعوت رسمی از سوی پاکستان، از گروه طالبان برای حضور در این نشست، هیچ نمایندهای از این گروه در آن شرکت نکرد که این عدم حضور خود به یک چالش بزرگ تبدیل شد.
پاکستان که نقش مهمی در سازمان همکاری اسلامی دارد، این نشست را در تلاش برای فشار آوردن به گروه طالبان برگزار کرد. دیپلماتها و تحلیلگران سیاسی در واکنش به برگزاری این نشست و عدم حضور طالبان، بر این باورند که پاکستان بهدنبال استفاده از نفوذ خود در سازمان همکاری اسلامی برای اعمال فشار بر گروه طالبان است. هدف اصلی پاکستان این بود که از طریق این نشست، بهویژه در شرایطی که رابطه میان اسلامآباد و طالبان بهدلیل تنشهای اخیر دچار بحران شده است، طالبان را تحت فشار قرار دهد تا به خواستههای پاکستان در قبال مسائل مختلف پاسخ دهد. همچنین، بسیاری از دیپلماتهای پیشین بر این نظر هستند که پاکستان با میزبانی این نشست و عدم حضور طالبان، سعی در شرمنده کردن این گروه داشت.
زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ایالات متحده برای صلح افغانستان، در توییتی به این موضوع اشاره کرده و نوشته است که پاکستان با برگزاری چنین نشستی قصد دارد رهبران طالبان را که محدودیتهای شدیدی بر آموزش زنان و دختران در افغانستان اعمال کردهاند، شرمنده کند. این اقدام پاکستان در حقیقت یک حرکت تبلیغاتی برای نشان دادن فشارهای بینالمللی علیه طالبان بهشمار میآید. خلیلزاد همچنین این نشست را بهعنوان بخشی از تنشهای اخیر میان اسلامآباد و کابل ارزیابی کرده است و معتقد است که عدم حضور طالبان در این نشست، نشاندهنده ناتوانی این گروه در دفاع از اقدامات خود در مقابل جامعه جهانی است.
در این نشست، که در آن مقامات و فعالان حقوق بشر و زنان از کشورهای مختلف اسلامی حضور داشتند، ملاله یوسفزی، برنده جایزه صلح نوبل، در سخنرانی خود به کشورهای اسلامی خواست تا رژیم طالبان را بهعنوان عامل آپارتاید جنسیتی شناسایی کنند. یوسفزی در سخنان خود تأکید کرد که طالبان با توجیهات فرهنگی و مذهبی، سیاستهای زنستیزانه خود را در افغانستان اعمال کردهاند. او از کشورهای اسلامی خواست تا به هیچوجه این رژیم را به رسمیت نشناسند و از اقدامات طالبان علیه زنان و دختران افغانستان جلوگیری کنند. یوسفزی همچنین تأکید کرد که سیاستهای طالبان یک نسل کامل از دختران افغانستان را از آموزش و تحصیل محروم کرده و این گروه بهدنبال حذف زنان از هر جنبهای از زندگی عمومی است.
فعالان حقوق بشر و زنان افغانستان نیز در این نشست به شدت محکومیتهای بینالمللی علیه طالبان را بیان کردند و گفتند که گروه طالبان بهخاطر شرمساری از عملکردهای زنستیزانهاش و عدم توانایی در دفاع از این اقدامات، از شرکت در نشست خودداری کرده است. این فعالان بر این باورند که طالبان هیچ دلیلی برای دفاع از سرکوب زنان در افغانستان ندارند و از آنجا که هیچ توجیه منطقی برای محدودیتهای آموزشی و اجتماعی علیه زنان ندارند، ترجیح میدهند که در چنین نشستهای حضور نداشته باشند.
فاطمه(مستعار)، یکی از دختران معترض در افغانستان، در گفتگویی اعلام کرد که طالبان در طول سه سال گذشته تمامی تلاش خود را برای سرکوب زنان انجام دادهاند و اکنون نمیتوانند از اقدامات خود در برابر جامعه بینالمللی دفاع کنند.
در این نشست، نمایندگان کشورهای مختلف اسلامی، از جمله برخی کشورهای عربی و ایران، بر اهمیت آموزش دختران و زنان در جوامع اسلامی تأکید کردند. محمد ابراهیم غفوری، نماینده پیشین افغانستان در سازمان همکاری اسلامی، گفته است که پاکستان از نفوذ خود در سازمان همکاری اسلامی برای اعمال فشار به طالبان استفاده میکند. او همچنین اشاره کرد که پاکستان از این نشست بهعنوان ابزاری برای نشان دادن جایگاه خود در سازمانهای بینالمللی و کشورهای اسلامی استفاده کرده است. غفوری افزود که در این نشست، بیشتر کشورهای اسلامی بهویژه کشورهای عربی از موضع پاکستان در قبال طالبان حمایت میکنند، زیرا این کشورها نیز بهدنبال اعمال فشار بر طالبان برای بازگشایی مکاتب دخترانه هستند.
سازمان همکاری اسلامی در این نشست بهطور رسمی بر لزوم تأمین شرایط آموزش برای دختران در جوامع اسلامی تأکید کرد. حسین ابراهیم طه، دبیر کل سازمان همکاری اسلامی، در سخنرانی خود اعلام کرد که این سازمان بهطور جدی به ترویج و تضمین آموزش دختران در جوامع اسلامی متعهد است. او همچنین افزود که زنان تحصیلکرده دارایی ارزشمندی برای جوامع مسلمان هستند و مشارکت آنان در پیگیریهای توسعهای بسیار مهم است. دبیر کل سازمان همکاری اسلامی تصریح کرد که تصمیمات این سازمان بهویژه در سطح اجلاس سران و وزیران کشورهای اسلامی همواره بر اهمیت آموزش دختران و زنان بهطور یکسان با پسران تأکید داشته است.
در همین حال، محمد بن عبدالکریم عیسا، دبیر کل اتحادیه علمای جهان اسلام، در نخستین روز نشست تأکید کرد که برخی گروهها با سوءاستفاده از نام اسلام مانع آموزش دختران میشوند و چنین اقداماتی هیچ جایگاهی در اسلام ندارد. وی افزود که علما و رهبران کشورهای اسلامی در این نشست به توافق رسیدهاند که هرگونه باورهای نادرستی که مانع آموزش دختران میشود باید رد شود و بهطور جمعی باید بر آموزش زنان بهعنوان یک امر ضروری برای پیشرفت جامعه تأکید گردد. این بیانیه که توسط علما و نمایندگان کشورهای مختلف اسلامی صادر شد، بر ضرورت تأمین شرایط برابر برای آموزش دختران و زنان در تمام جوامع اسلامی تأکید داشت.
مهمترین نکتهای که در این نشست برجسته شد، تأکید بر لزوم بازگشایی مکاتب دخترانه در افغانستان است. نمایندگان و فعالان حقوق بشر در این نشست اذعان کردند که افغانستان اکنون تنها کشوری است که دختران و زنان در آن از حق آموزش و تحصیل محروم شدهاند. طالبان در طول بیش از سه سال گذشته بیش از ۸۰ فرمان علیه زنان صادر کردهاند که این فرمانها موجب حذف زنان از بسیاری از جنبههای زندگی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شده است. این محدودیتها شامل منع آموزش دختران، منع کار زنان، منع حضور زنان در فضای عمومی و همچنین محدودیتهای شدید در زمینه حقوق اجتماعی زنان است.
طالبان علیرغم فشارهای داخلی و بینالمللی همچنان به اعمال محدودیتها ادامه داده و حتی به تهدیدهایی برای مجازات زنان و دخترانی که اقدام به نقض این محدودیتها کنند، پرداختهاند. در پاسخ به این سرکوبها، فعالان حقوق بشر و سازمانهای بینالمللی خواستار تحریمهای بیشتر علیه طالبان و فشارهای بینالمللی برای بازگشایی مکاتب دخترانه شدهاند. آنها همچنین خواستار حمایت کشورهای اسلامی و جامعه جهانی از زنان و دختران افغانستان شدند.
نشست اسلامآباد در واقع، پیام واضحی را برای طالبان ارسال کرد که اقدامات این گروه علیه زنان و دختران در افغانستان نه تنها از سوی جامعه جهانی محکوم شده است، بلکه این گروه هیچ دفاعی برای توجیه اقدامات خود ندارد و در صورت ادامه این سیاستها، با افزایش فشارهای جهانی روبهرو خواهد شد. این نشست همچنین به کشورهای اسلامی فرصتی داد تا یکبار دیگر به طالبان هشدار دهند که جامعه جهانی، به ویژه کشورهای اسلامی، هیچگونه مشروعیتی برای این گروه درخصوص سرکوب حقوق زنان و دختران افغانستان قائل نیستند.