نویسنده: دکتر هجرت الله جبرئیلی
گفتار ها
۱. «بیایید برویم طرف انتخابات و تن بدهیم به رأی مردم. یکی از موارد عمدهٔ اختلاف ما همین است که آنها به انتخابات و دموکراسی هیچ نوع باوری ندارند، در حالی که ما به این باور داریم و آن را یکی از راههای حل اساسی امروز و فردای کشور میدانیم.»
۲. «آنها اصلاً به حقوق بشر و حقوق زن باوری ندارند، در حالی که ما بارها اعلام کردهایم که به اینها باور داریم.»
۳. «ما مخالف هر گونه افراط و تفریط هستیم. بهترین چیز را، ولو در مسائل اسلامی، میانهروی میدانیم، در حالی که افراطگرایی طالبان بر همه معلوم است.»
۴. «ما طرفدار این نیستیم که باز هم کشور ما مرکز تروریستها باشد. به نام اینکه فلانها جمع شوند در فلانه جای میخواهند جهاد کنند، این سخن غلط است؛ هر کسی که جهاد میکند، برود در کشور خود جهاد کند.»
۵. «ما مخالف تولید، زرع و تجارت مواد مخدر هستیم و این را حرام میدانیم.»
(جریده امید، شماره ۴۷۴، ص۹)
مقدمه
جبههٔ مقاومت ملی افغانستان و گروه طالبان دو جریان عمدهٔ سیاسی و نظامی در افغانستان بودهاند که از نظر فکری، دیدگاهها و اصول بنیادیشان به طور گستردهای متفاوت است. این تفاوتها بر نحوهٔ تعامل آنها با مردم، نهادهای مدنی و قوانین داخلی کشور تأثیر مستقیم داشته است.
جبههٔ مقاومت ملی بر اساس دیدگاه های اساسی و صریح قهرمان ملی خراسان/ افغانستان بر اصول دموکراسی، حقوق بشر و مشارکت مردم در تصمیمگیریهای سیاسی تأکید دارد. انتخابات و رأی مردم به عنوان ابزار اصلی مشروعیت و حل اختلافات سیاسی برای این جریان ارزشمند است.
در مقابل، طالبان هیچ گونه باور واقعی به دموکراسی، حقوق زنان یا حقوق بشر ندارند و سیاستهای آنها بر پایهٔ اقتدارگرایی و کنترل نظامی استوار است. این دیدگاهها موجب تضاد اساسی میان دو جریان در زمینهٔ حکمرانی و مشارکت اجتماعی شده است.
همچنین در حوزهٔ امنیت و مسائل اجتماعی، جبههٔ مقاومت مخالف افراطگرایی و تولید مواد مخدر است، در حالی که طالبان به دلیل نگاه ایدئولوژیک و روابط منطقهای، این مسائل را به شکل نظاممند در سیاستهای خود گنجاندهاند. این تفاوتها موجب شکلگیری یک تمایز راهبردی آشکار میان دو جریان شده است.
کلیدواژهها
انتخابات: فرآیند قانونی و مدنی انتخاب نمایندگان مردم، پایهٔ مشروعیت سیاسی و مشارکت دموکراتیک.
حقوق بشر: اصول و معیارهایی که کرامت، آزادی و امنیت انسانها را تضمین میکند و شامل حقوق زنان نیز میشود.
دموکراسی: نظام حکومتی که در آن مشروعیت قدرت بر اساس ارادهٔ مردم شکل میگیرد و تصمیمگیریها از طریق انتخابات آزاد و شفاف انجام میشود. دموکراسی تضمینکنندهٔ مشارکت شهروندان در ادارهٔ کشور، رعایت حقوق بشر و پاسخگویی حاکمان به مردم است و ابزاری برای حل اختلافات سیاسی به صورت مسالمتآمیز محسوب میشود.
میانهروی: رویکردی که از افراط و تفریط پرهیز میکند و بهترین راهحلها را در هر مسئلهای پیشنهاد میکند.
تروریسم: اقدام خشونتآمیز برای ایجاد ترس و فشار سیاسی، اغلب با نقض قوانین بینالمللی.
مواد مخدر: تولید و تجارت غیرقانونی که تهدیدی برای سلامت عمومی و امنیت ملی محسوب میشود.
جملات کلیدی
«یکی از موارد عمدهٔ اختلاف ما همین است که آنها به انتخابات و دموکراسی هیچ نوع باوری ندارند.» : نشاندهندهٔ تفاوت فکری اساسی بین جبههٔ مقاومت و طالبان در حوزهٔ مشروعیت سیاسی.
«ما مخالف هر گونه افراط و تفریط هستیم و بهترین چیز را میانهروی میدانیم.» : تأکید بر راهبرد اعتدالگرایانه جبههٔ مقاومت و فاصلهگیری از خشونت و افراطگرایی.
«ما مخالف تولید، زرع و تجارت مواد مخدر هستیم و این را حرام میدانیم.» : بیان ارزشهای اخلاقی و اجتماعی مقاومت و تفاوت آن با طالبان که از این فعالیتها سود میبرد.
نتیجهگیری
تحلیل دیدگاهها و راهبردهای جبههٔ متحد مقاومت ملی و طالبان نشان میدهد که اختلافات بنیادی میان این دو جریان نه تنها در حوزهٔ سیاسی بلکه در اخلاق، فرهنگ و امنیت نیز گسترده است.
جبههٔ مقاومت به دنبال تحقق دموکراسی، رعایت حقوق بشر و میانهروی است، در حالی که طالبان با اتکا بر قدرت نظامی و افراطگرایی عمل میکنند.
مخالفت جبههٔ مقاومت با تروریسم و تجارت مواد مخدر نیز نشاندهندهٔ پایبندی آن به قوانین بینالمللی و ارزشهای انسانی است، موضوعی که طالبان به ندرت رعایت میکنند.
در مجموع، تفاوتهای فکری و راهبردی میان این دو جریان، چشمانداز روشنی از ارزشها و اهداف هر گروه ارائه میدهد و اهمیت مشارکت مدنی، اخلاقیات و مشروعیت سیاسی را در تحولات افغانستان برجسته میسازد.
