نویسنده: دکتر هجرت الله جبرئیلی
کوتاه گفتار [۸]:
«اسلام معتدل و گفتمان نوین»
«…من گرویده ومعتقد به یک اسلام بااعتدال باسنجش وراستین هستم که به عنعنات افغان[ستانی] خود احترام داشته تجدد واساس پدیده های نوین عصر جدید را با آغوش بازپذیرا می باشم . »(مرد استوار…ص۴۷۰)
مقدمه
شهید احمد شاه مسعود، قهرمان ملی خراسان/ افغانستان، همواره بر اعتدال، تعادل و درک درست دین اسلام تأکید داشت. او باور داشت که اسلام باید نه تنها راهنمای اخلاق و رفتار فردی باشد، بلکه فهم از اسلام باید با آگاهی و سنجش، منطق و احترام به فرهنگ و عنعنات ملی در صورتی که مخالف شریعت و عقلانیت نباشد همراه شود. مسعود به این موضوع پایبند بود که حفظ هویت و ارزش‌های افغانی، با پذیرش پدیده‌های نوین عصر جدید و تطبیق با تغییرات زمان، مانعی ندارد و حتی عامل پیشرفت جامعه است.
قهرمان ملی ما معتقد بود که پذیرش تجدد و نوآوری، بدون از دست دادن ریشه‌های فرهنگی و سنتی، راهگشای توسعه و پیشرفت جامعه است. این نگرش نشان‌دهنده بینش متعادل، تدبیر و آینده‌نگری او در هدایت جامعه است.
توضیح کلیدواژه‌ها
اسلام بااعتدال: دینی که هم اخلاق و اصول بنیادین را رعایت می‌کند و هم از افراط و تفریط پرهیز دارد.
سنجش و راستین: ارزیابی دقیق و منطقی مسائل و پایبندی به حقیقت و عدالت.
عنعنات افغانستانی: باورها، رفتارها و سنت‌های ریشه‌دار فرهنگی و ملی افغانستان مربوط همه اقوام.
تجدد و پدیده‌های نوین: ایده‌ها، تکنولوژی‌ها و رویکردهای نوین علوم انسانی اجتماعی و فرهنگی عصر حاضر.
پذیرش با آغوش باز: رویکرد باز، انعطاف‌پذیر و همراه با احترام نسبت به نوآوری‌ها و تغییرات مثبت.
توضیح جملات کلیدی
«معتقد به یک اسلام بااعتدال با سنجش و راستین»:
مسعود رح بر این باور بود که فهم از دین باید متعادل و منطقی باشد و از افراط و تفریط دوری کند. از سوی دیگر باید اصالت داشته باشد و استوار بر منابع اصیل دینی باشد. این نگرش باعث ایجاد ثبات و صلح در جامعه می‌شود.
«به عنعنات افغانستانی خود احترام داشته باشد »:
حفظ فرهنگ، سنت و هویت ملی برای مسعود اولویت داشت و پایه‌ای برای توسعه جامعه به شمار می‌رفت، چرا که هر توسعه در صورتی که بنیادش را از فرهنگ بومی نگیرد، شکست می خورد. نمونه آن شکست اصلاحات شاه امان الله و تغییرات افراطی کمونیستان بود که از بهر ضدیت با عرف اقوام شکست خورد.
«تجدد و پدیده‌های نوین عصر جدید را با آغوش باز بپذیرد»:
مسعود نشان می‌دهد که نوآوری و تغییرات مثبت نه تنها تهدید نیستند، بلکه می‌توانند با ریشه‌های فرهنگی ترکیب شده و جامعه را پیشرفته و پویا سازند.
نتیجه‌گیری
این گفتار شهید احمد شاه مسعود، اهمیت فهم اعتدالی از اسلام، منطق و احترام به هویت فرهنگی را نشان می‌دهد. او معتقد بود که دین، فرهنگ و سنت‌های ملی باید با تحلیل دقیق و سنجیده همراه باشند تا جامعه متعادل و پایدار بماند.
همچنین، پذیرش نوآوری‌ها و پدیده‌های نوین، بدون از دست دادن ریشه‌ها، باعث توسعه و پیشرفت جامعه می‌شود. رهبرانی که راه و منش احمد شاه مسعود را دنبال می‌کنند، می‌توانند جامعه‌ای پویا، معتدل و متعهد به ارزش‌های ملی و انسانی بسازند.
