مصاحبه محترم احمد مسعود با ( Statecraft Responsible)
برگردان از انگلیسی به فارسی: یحیی فیضی
احمدشاه مسعود قهرمان ملی افغانستان دو روز قبل از یازده سپتامبر ترور شد و حالا هم نام وی با ما صحبت میکند.
سه سال پس از تسلط گروه طالبان، تصاویر موجود از سقوط فاجعه بار افغانستان هنوز شهروندان این کشور را میآزارد.
رییس جمهور اشرف غنی و همراهان نزدیکاش با هواپیمای خصوصی به بیرون از کشور فرار کردند و ساعاتی پس از آن جوانان افغانستانی از فرط نا امیدی به بالهای هواپیمای های نظامی آمریکا که در حال پرواز از فرودگاه حامد کرزی به سمت ایالات متحده بود، چسپیدند، سقوط تعدادی از جوانان از بالهای هواپیما هنگام پرواز باعث مرگ آنان گردید.
این تصاویر بیانگر خیانت رهبران افغانستان به شهروندانشان است نه تنها رهبران داخلی، حتی ایالات متحده که طی بیست سال به آنان وعده رفاه و دموکراسی را داده بود و مرتکب جفا در حق مردم این سرزمین گردید.
امروز جامعه بین المللی تمایلی به یک جنگ طولانی دیگر در افغانستان ندارد، زیرا جنگ در اوکراین، فلسطین، سودان و یمن شدت گرفته است، تعامل با طالبان ممکن ناخوشایند باشد، اما بهعنوان یک گزینه در مذاکرات میان طالبان و غرب به میانجگری سازمان ملل مطرح شده است، این در حالی است که کشورهای منطقه نیز قراردادهای تجاری پر سودی را با طالبان امضا میکنند با وجود اینکه آنان میدانند طالبان یک گروه تحریم شدهاست و دسترسی به پول های افغانستان ندارد.
احمد مسعود تنها کسی است که جنبش مقاومت مسلحانه علیه طالبان را تحت پرچم جبهه مقاومت ملی افغانستان رهبری میکند، مسعود در مکانهای نا مشخص در آسیای مرکزی به سر میبرد.
مسعود فرزند قهرمان ملی افغانستان، در ایران تحصیل کرده و در سند هرست آموزشهای نظامی را فرا گرفت، وی تنها ۱۱ سال داشت که پدرش احمدشاه مسعود در ۹ سپتامبر ۲۰۰۱ از سوی عوامل القاعده که خود را خبرنگار جا زده بودند، ترور گردید.
بسیاریها ترور شیر پنجشیر را با وقایع غم انگیز ۱۱ سپتامبر که دو روز پس از شهادت وی اتفاق افتاد، مرتبط میدانند.
واکنش سریع آمریکاییها برای حذف طالبان که حامیان القاعده بودند، منجر به یک آزمایش ناموفق دموکراسی غربی طی ۲۰ سال گذشته در افغانستان گردید.
احمد مسعود در مصاحبه با ما گفته است که او تسلیم نشده است و نباید جامعه بین المللی از آزادی افغانستان از اشغال طالبان دست بکشد.
آقای مسعود می گوید که جبهه مقاومت ملی ۵۰۰۰ هزار سرباز دارد و آنها از آغاز سال روان خورشیدی تاکنون ۲۰۷ عملیات نظامی علیه گروه طالبان انجام داده اند.
مسعود از جامعه جهانی میخواهد از مقاومت مسلحانه وی در برابر گروه طالبان حمایت صورت گیرد تا طالبان مجبور گردند در برابر قواعد حقوق بشری سر تعظیم فرود آوردن و به برگزاری انتخابات توافق کنند.
او میگوید: برای ما مهم است که آمریکا متوجه شود که هنوز زمان باقی است، هنوز فرصتی برای توجه به وضعیت افغانستان وجود دارد، این پروژه برای ایالات متحده پر هزینه نیست زیرا ما نمیخواهیم سربازان آمریکایی در افغانستان حضور داشته باشند.
خبرنگار: جهان شاهد سومین سالگرد سلطه گروه طالبان بر افغانستان است، بهعنوان کسی که تنها جنبش مسلحانه ضد گروه طالبان را رهبری میکنید و بارها در رسانهها گفتید که برای آینده افغانستان و مردم آن تحت هرگونه شرایطی مبارزه میکنید، بزرگترین چالشهای که امروز جبهه مقاومت ملی افغانستان، به آن مواجه است، چیست؟
مسعود: نه تنها جبهه مقاومت ملی، بلکه مردم و کشور من بهطور کلی با چالشها مواجه هستتند؛ از کمبود توجه و حمایت تا اولویت ندادن به وضعیت افغانستان از سوی جامعه جهانی، نادیده گرفتن حضور تروریسم در افغانستان و بسیار چیزهای دیگر، ما احساس میکنیم که رها شده و تنها مانده ایم، عدم حمایت از سوی جامعه جهانی را به خوبی میتوانیم حس کنیم، از افغانستان بهعنوان ابزار در بازیهای ژئوپلیتیکی استفاده شدهاست.
خبرنگار: در چند سال گذشته، به نظر میرسد که جامعه بینالمللی به تدریج به حاکمیت طالبان تن داده و دوباره با آنها وارد تعامل مستقیم شده است. نظر شما در این باره چیست؟
مسعود: این وضعیت بسیار ناگوار است، از سیاست ساده لوحانه مذاکرات اولیه با طالبان تا خروج فاجعه بار نیروهایی آمریکایی از افغانستان، به نظر می رسد که این کشور با یک سری سیاست های بد مواجه است، مذاکره، خروج و حالا احتمال تعامل با این گروه و همهی اینها منجر به تثبیت استبداد و تروریسم خواهد شد، میدانم که تروریسم دیگر در تصمیم گیرهای جهانی نقش ندارد در بازیهای ژئوپلیتیکی کنونی همه چیز در باره ظهور چین یا وضعیت در روسیه و جنگ روسیه و اوکراین است، با این حال، وضعیت افغانستان برای ما افغانستانیها از اهمیت بالای برخوردار است، طوریکه جهان مشاهده میکند ما می بینیم که در حال حاضر گروه طالبان هیچگونه تغییری نکرده اند وتمام ادعای این گروه دروغی بیش نبوده است. ما حد اقل سعی میکنیم که تا به جهان نشان دهیم که مردم افغانستان شایسته چیز بهتر از سیاست تعامل با طالبان هستند، امید به هرگونه تغییر طالبان در بلند مدت مضحک است، ما شایسته حکومتی هستیم که فراگیر و برخاسته از اراده مردم ما باشد، زنان و اقلیتهای قومی در آن خود را ببینند و سرکوب نشوند، حتی اگر جهان فکر میکنید که ما شایسته چنین نظمی نیستیم، فکر ما این است که ما واقعاً شایستهی چنین نظمی در کشورمان هستیم.
خبرنگار: شما می گویید که به نظر میرسد اولویتهای جهان تغییر کرده است، تمرکز بر اوکراین، چین و تغییرات اقلیمی است، ممکن است کسی فکر کند که افغانستان فراموش شدهاست، آیا شما معتقد هستید که جهان در محکوم کردن طالبان به خاطر نقض پیهم حقوق بشر، به اندازه کافی جدی نبوده است؟
مسعود: بلی، جهان به اندازه کافی در برابر طالبان جدی برخورد نکرده اند، هیچ تحریم معناداری از سوی جامعه جهانی بر طالبان اعمال نشده است، برعکس آنها را با فرستادن بسته های دلار بهصورت هفتهوار کمک کرد تا رژیم استبدادی و ظالمانه خود را حفظ کنند. سیاستی که جهان در برابر افغانستان اتخاذ کرده، سیاست صبر و مشاهده است و این به نفع طالبان است، بگذارید یک مثال بزنم، طبق آمار به نشر رسیده از سوی خود طالبان آنان دو صد تا دو صد و پنجاه هزار سرباز دارند، برای تغذیه و نگهداری این سربازان، آنها ماهانه حدود ۲۲۰ میلیون دلار نیاز دارند، این مبلغ در سال به ۲.۲ میلیارد دالر میرسد، اما درآمد داخلی آنها طبق آمار خودشان سالانه چیزی در حدود سه میلیارد دالر است، به این معنی است که فقط چند صد میلیون دالر برای آنان در سال باقی میماند، این گروه چطور میتواند با این مقدار باقی مانده به مشکلات اقتصادی مردم افغانستان رسیدگی کند؟ این حمایت کمکهای خارجی است که در واقع آنها را در قسمت پوشش سایر هزینهها توانمند ساخته است، در غیر اینصورت گروه طالبان بیشتر درآمد داخلی را صرف سرکوب مردم، حفظ رژیم و تغذیه ماشینهای جنگی خود میکنند.
خبرنگار: معاملات تجاری و توافقات امنیتی طالبان با کشورهای همسایه، آیا جلب حمایت های منطقهی را برای شما دشوار نمی سازد؟
مسعود: کشورهای منطقه به شدت نگران وضعیت افغانستان هستند، اخیراً یک حمله وحشیانه دیگر در پاکستان رخ داد، بهطور مشخص واضح است که طراحان اصلی این حملات در افغانستان هستند و در این کشور آموزش دیده اند، سایر گروه های تروریستی در سطح منطقه نیز با قدرت گیری دوباره گروه طالبان جسورتر گردیدند، طالبان پاکستانی، طالبان تاجیکستان (انصارالله) و سایر گروههای تروریستی در مرزهای ایران و به همین ترتیب تمام همسایه های افغانستان برای حفظ آرامش خودشان و جلوگیری از هرج و مرج در داخل خاک شان چارهی جز تعامل با طالبان ندارند.
خبرنگار: شما در گذشته با نمایندگان طالبان ملاقات کردهاید، آیا اخیراً با آنها دیداری داشتید؟ نقاط ضعف رهبران فعلی طالبان در کجا می بینید؟
مسعود: آخرین باری که آنها را دیدم ماه اول سال ۲۰۲۲ بود، بگذارید واضح و روشن بگویم، حرف اساسی ما این است که ادامه وضعیت فعلی در افغانستان، این کشور را به یک هرج و مرج خطرناک میبرد، مردم افغانستان مستحق این هستند که خودشان دولت شان را انتخاب کنند، طالبان باید تصمیم مردم را بپذیرند، در رژیم طالبان مردم اهمیت ندارند، در گفتوگو با من خواستند که در دولت این گروه سهیم گردم، اما من رد کردم و در پاسخ به آنها گفتم که ما باید مشروعیت خود را از مردم بگیریم، برای من مهمترین چیز مشروعیت است. طالبان به من گفتند که شما مخالف رئیس جمهور پیشین (اشرف غنی) بودید، فقط همینطور در کابل بمانید. من گفتم خیلی خوب من هم میخواهم در کابل بمانم، اما اشرف غنی و من بر یک فرایند مشروع بنام انتخابات ویک ابزار مشروع به نام قانون اساسی توافق کردیم، قانون اساسی به ما نقشه راهی را داد که از طریق آن فرایند مشروع انتخابات برگزار گردید، بر اساس قانون اساسی میتواند دولت وجود داشته باشد و طرف مخالف دولت، اما شما نه براساس انتخابات بلکه با جنگ و میله تفنگ وارد شده اید و این قابل قبول نیست.
علاوه بر این افرادی که در کشور مانده اند از حامد کرزی رئیس جمهور پیشین گرفته تا داکتر عبدالله عبدالله وزیر امورخارجه پیشین حق هیچگونه فعالیت سیاسی را ندراند، من به طالبان گفته بودم که بیایید بر اساس یک فرایند سیاسی که منجر به مشروعیت گردد توافق کنیم، اگر در پایان این فرایند شما و رژیم تان ماندید من مایلم به اراده مردم افغانستان حرمت بگذارم و به شما تسلیم شوم، با این حال اگر مردم از شما حمایت نکنند، ما سزوار این نیستیم که تحت رژیم شما خاموشانه زندگی کنیم، بنابراین تا زمانیکه انتخابات را میپذیرد یا ما شما را به پذیرفتن آن مجبور میسازیم، به مبارزه در برابرتان ادامه خواهم داد.
خبرنگار: انتخابات آمریکا به زودی برگزار خواهد شد. چه انتظاری از دولت هریس یا دوره دوم ترامپ دارید؟
مسعود: برای ما مهم است که آمریکا متوجه شود که هنوز زمان است، هنوز فرصتی برای توجه به وضعیت افغانستان وجود دارد، این پروژه پر هزینه نیست زیرا ما نیازی به حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان نداریم، پدرم نیز همچین چیزی نمیخواست، بنابر این ما خواهان این نیستیم که این سیاست صبر و مشاهده ادامه یابد، اگر نمیخواهند با طالبان مبارزه نمایند، میتوانند فشارهای سیاسی مناسب را اعمال کند، طالبان را تحریم کنند و به رهبران آنها اجازه سفر به کشورها را ندهند، نباید از افغانستان به هر نقطه پرواز صورت گیرد و باید روی این موارد ممنوعیتهای لازم وضع گردد، تا به این شکل از نیروهای دموکراتیک افغانستان حمایت سیاسی و اخلاقی صورت گیرد، اگر همچین کاری هم نمیتوانند انجام دهند، حداقل باید از زنان افغانستان حمایت کنند، هریس بهعنوان یک زن، امیدوارم متوجه اهمیت این موضوع باشد، افغانستان تنهای کشور در جهان است که زنان نمیتوانند به مکتب بروند.
خبرنگار: فکر میکنید که سیاست آمریکا در قبال افغانستان چه کسی پیروز شود تغییر خواهد کرد؟ فکر میکنید که هریس یا ترامپ سیاستهای متفاوتی خواهند داشت؟
مسعود: متأسفانه، امید زیادی ندارم، اما همچنان خوشبینم زیرا آمریکا یک ملت بزرگ با مردم بزرگ و پتانسیل بزرگ برای انجامکارهای بزرگ است. اما متأسفانه، سیاست اینکشوریکیپسازدیگر در افغانستان چیزی جز اشتباه نبوده است. تنها مسلهی امیدوار کننده این است که آمریکایی ها از فکری اینکه میتوانند به سرنوشت افغانستان تصمیم درست را بگیرند، عبور نمایند و یکبار هم که شده به صدای شهروندان این کشور گوش دهند.
خبرنگار: آیا به نظر شما به جز جنگ هیچ ابزاری دیگری وجود ندارد که جامعه بین المللی بتواند از آن برای تغییر رفتار طالبان استفاده کند؟
مسعود: دو ابزار وجود دارد، قبل از پرداختن به آن باید بگویم که آب اصلاً بهعنوان یک اهرم فشار قابل استفاده علیه طالبان نیست، زیرا افغانستان در منطقه مرتفع قرار دارد و علاوه بر اینکه از هیچ کشوری آب دریافت نمیکند، ایران و پاکستان از این کشور آّب دریافت میکنند، برعکس طالبان میتوانند از این نقطه بهعنوان اهرم فشار در برابر پاکستان و ایران استفاده کند.
ما باید اهرمی ایجاد کنیم تا طالبان ببینند که هیچ انتخاب دیگری جز تغییر ندارند. دو مثال میزنم. اول، در زمان پدرم کهتقریباً شش سال در برابر طالبان مقاومت کرد. بعد از سه سال، خود ملا عمر با پدرم تماس گرفت.
زمانی که با ملا عمر در گوشی صحبت می کرد من در آن اتاق بودم بودم، وی به پدرم گفت بیاید این جنگ را پایان دهیم، یا یک جنگ بی پایان است، هیچکدام از ما نمیتوانیم پیروز شویم و ما آماده سازش هستیم، من سه شرط دارم، رابطه خود را با پاکستان بهبود بخشید، مرا بهعنوان یک امیر مذهبی بپذیرید من همه چیز را در کابل برای شما میگذرام تا دولت را اداره کنید، سوم اینکه من با طرز تفکر شیعه مخالفم و نمی توانم آنها را بپذیرم باید این طرز فکر در افغانستان بهصورت کامل نابود گردد.
پاسخ پدرم قبل از هر چیز این بود که رابطه با پاکستان به نفع مردم افغانستان است.
” ما هرگز نمیخواستیم رابطه بدی داشته باشیم، اما آنها دشمنی را شروع کردند، پدرم در مورد حکومت ملاعمر در قندهار و حاکمیت خودشان در کابل به وی گفت که بیایید انتخابات برگزار میکنیم و میگذاریم مردم تصمیم بگیرند که آیا ما را می پذیرند یا خیر، در رابطه به تفکر شیعه ها در افغانستان همچنان گفت که آنها بخشی از این کشور هستند، اگر آنها را بکشید این برخلاف هر قانونی در جهان است، پدرم خلاصه به آنها گفت که من با هر سه شرط شما مخالفم مگر اینکه به انتخابات تن دهید در غیر اینصورت جنگ متوقف نمیشود.
به همین ترتیب در زمان آقای کرزی بعد از فشار های زیادی آمریکا آنها نماینده شان را نزد آقای کرزی فرستادند و گفتند که در صورتی که بگذارید ما در صلح زندگی کنیم، حاضریم از جنگ دست برداریم، اما آقای کرزی در آن زمان به همچنین چیزی توافق نکرد. در کنفرانس بن نیز طالبان میخواستند شرکت کنند، اما آمریکاییها طرفدار حضور آنها در نشست بن نبودند، بنابر این چیزی را که میخواهم بگویم این است که اگر بر طالبان فشار وارد گردد طوری که در گذشته دیدهایم این گروه حاضر به سازش خواهند شد.
در مراحل بعدی به دلیل اینکه کشورهای منطقه حضور ناتو در افغانستان را بهعنوان تهدید استراتژیک برای خود می دانستند، طالبان را به جنگ ترغیب میکردند، اکنون چنین دیدگاهی وجود ندراد، طالبان حمایت هیچ کشوری را برای ادامه جنگ ندراند، بلکه کشورهای منطقه آنها را به پایان این جنگ ترغیب میکنند، بنابراین در حال حاضر با فشار سیاسی و نظامی کافی بر طالبان فرصت برای سازش وجود خواهد داشت.
خبرنگار: پس بدون فشار نظامی چه در حد تهدید چه واقعیت، هیچ ابزار دیگری وجود دارد که بتواند طالبان وادار به سازش کند؟
مسعود: قطعاً، بدون استفاده از نیروی نظامی همراه با فشار سیاسی چنین چیزی امکان پذیر نیست، شما تصور کنید اگر ۷۰ میلیون دالر هفتهگی به کابل فرستاده نمیشد، تاکنون شکافهای زیادی را در رژیم طالبان می دیدید، اما متاسفانه این پول رژیم این گروه را نتوانست حفظ کند.
خبرنگار: دیدگاه شما در واشنگتن چه نوع استقبالی داشته است؟
مسعود: امریکایی ها از سیاست گذاران گرفته تا کهنه سربازان ارتش، به حرف های ما گوش میدهند و بابت آنچه اتفاق افتاد عذر خواهی میکنند، اما به باور من مردم آمریکا در این نقطه تقصیری ندارند بلکه سیاست های دولت فعلی و قبلی آمریکا مورد انتقاد من هستند، از فداکاری ها و زحمات که طی بیست سال گذشته در افغانستان انجام داده اند سپاسگزاری میکنم، ممکن اشکالات وجود داشت فساد و جنگ اما علاوه بر آن دختران حق داشتند به مکتب بروند و کار کنند، میلیون ها نفر به پای صندوق های رای بروند در انتخابات شرکت کنند، شهروندان افغانستان مشتاق دموکراسی بودند، حتی در سال ۲۰۱۴ زمانی که رییس جمهور اوباما در تلویزیون صحبت میکرد گفت که امروز روز پیروزی در افغانستان است، زیر مردم به رغم خطر حملات تروریستی برای رای دادن و شرکت در انتخابات حاضر شدند، این نشان میدهد که سرمایه گذاری ما در افغانستان نتیجه داده است.
ما چیزی های خوبیم هم در افغانستان داشتیم، آزادی بیان، مطبوعات آزاد، حقوق زنان و حقوق بشر.
اما یک شبه همه چیز را از دست دادیم، بنابر این بله، علاقه زیادی به دیدگاه ما در واشنگتن وجود دارد، اما متاسفانه برای کسانی که در تصمیم گیری ها نقش دارند، افغانستان اولویت نیست.