دیدار هیئت ارشد امنیتی اوزبیکستان با مقام‌های طالبان در کابل، در ظاهر بر سر مسائل مرزی و اقتصادی بود، اما منابع غیررسمی از تلاش تاشکند برای گرفتن امتیاز در زمینه تحویل یا مهار جنگجویان اوزبیکی در خاک افغانستان خبر می‌دهند. طالبان اگرچه بارها حضور گروه‌های جهادی خارجی را انکار کرده، اما بسیاری از همین نیروها اکنون بخشی از ساختار امنیتی و اجتماعی طالبان شده‌اند. نشانه‌هایی دیده می‌شود که طالبان در حال چانه‌زنی پنهانی با دولت اوزبیکستان است.
طالبان میان وفاداری قدیمی و سود سیاسی ازبیکستان
جنبش طالبان اوزبیکستانی که سال‌ها در کنار طالبان جنگیده، امروز به چالشی امنیتی برای تاشکند تبدیل شده است. از سوی دیگر، طالبان که همیشه به بیعت شرعی و “فرهنگ میزبانی” خود افتخار می‌کرد، اکنون با نیاز به مشروعیت سیاسی در سطح منطقه‌ای، ممکن است در حال معامله بر سر همین متحدان قدیمی باشد. برخی منابع از توافقات خاموش میان طالبان و اوزبیکستان برای محدود کردن یا حتی تحویل بخشی از این نیروها به تاشکند خبر می‌دهند.
اوزبیکستان نگران و خواهان ضمانت عملی
افزایش فعالیت داعش در آسیای میانه، از جمله کشف یک سلول در نمنگان، اوزبیکستان را به‌سوی اقدامات پیشگیرانه سوق داده است. مقام‌های این کشور، که از وعده‌های تکراری طالبان خسته‌اند، به دنبال تعهدات عملی هستند. از نگاه تاشکند، مهار گروه‌های جهادی در افغانستان بدون همکاری واقعی طالبان ممکن نیست. همین نگرانی‌ها باعث شده است اوزبیکستان وارد مذاکره مستقیم، و شاید پنهانی، برای کنترل یا خروج این گروه‌ها از مناطق مرزی شود.
پرونده هلیکوپترها و مشروط شدن به‌رسمیت‌شناسی طالبان
اختلاف میان طالبان و اوزبیکستان بر سر تجهیزات نظامی ارتش پیشین افغانستان همچنان پابرجاست. طالبان که به‌شدت به دنبال بازگرداندن هلیکوپترهای باقی‌مانده در اوزبیکستان است، احتمالاً این مطالبه را نیز وارد همان میز معامله امنیتی کرده است. هم‌زمان، چشم‌داشت طالبان برای به‌رسمیت‌شناسی از سوی کشورهای آسیای میانه، از جمله اوزبیکستان، به‌نظر با شرط‌های امنیتی گره خورده است: یا طالبان همکاری کند و امتیاز بگیرد، یا انزوایش در منطقه ادامه یابد.
جمع‌بندی
طالبان و اوزبیکستان، هر دو بازیگرانی‌اند که می‌دانند باید بین مصالح امنیتی و ملاحظات سیاسی توازن برقرار کنند. طالبان دیگر آن گروه یک‌دنده دهه ۹۰ نیست؛ امروز نیاز به به‌رسمیت‌شناسی دارد و حاضر است روی خطوط قرمز سابق خود مذاکره کند. اوزبیکستان نیز به‌خوبی درک کرده که راهِ مهار تهدیدها از کابل می‌گذرد، حتی اگر مستلزم معامله‌ای پشت پرده باشد. در این میان، جنبش طالبان اوزبیکستانی به برگ چانه‌زنی تبدیل شده و نتیجه این بده-بستان می‌تواند امنیت منطقه را دگرگون کند.
