اولآ متاسفانه افغانستان هیچ گاهی شاهد وحدت و اتحاد ملی نبوده و این نعمت بزرگ خداوند را هرگز به تجربه نگرفته است.
ثانیاََ باید پرسید که چرا ما هیچ گاه شاهد اتحاد ملی نبودیم؟
معمولا اتحاد ملی برای حفظ چیزی بنام ارزشها و منافع ملی به وجود می آید، ارزش و منافع ملی عبارت است از حس تعلق مشترکی که همه اقوام و گروه ها حتی افراد جامعه را با هم پیوند دهد و هر فرد جامعه آن را متعلق به خود دانسته و با وجود آن در کشورش احساس مالکیت نماید، مثلا نمادهای ملی، سمبول‌های ملی، شعارهای ملی، هویت ملی، سرودملی، پرچم ملی ……
که متاسفانه در افغانستان چنین چیزی نبوده‌است، بلکه همیشه تمام نمادها و ارزش‌های قومی و قبیلوی، یک جانبه و ظالمانه از طرف یک قوم یا گروه و جریان‌های حاکم با جبر و فشار بالای دیگران به نام ارزشها و منافع ملی تحمیل شده‌اند، در تثبیت و تعریف ارزشها و منافع ملی حضور، مشارکت، رضایت و حمایت ملت ها مد نظر نبوده است.
مثلا تعین نام کشور، پرچم، سرود، نمادها، مشاهیر، بانک نوت و....
قبلا گفته شد که منافع و ارزش‌های ملی عبارت از حس‌تعلق مشترک میان همه اقلیت‌های جامعه می‌باشد فراموش نکنیم که ارزشها و منافع ملی از پس همدیگر پذیری و مشارکت عادلانه همه اتباع برای تعیین سرنوشت سیاسی‌شان به وجود می‌آید که محفوظ بودن حق تعیین سرنوشت برای همه، کنار آمدن، پذیرفتن تنوع قومی، زبانی، مذهبی و غیره است که منافع و ارزش های ملی را به بار می‌آورد. “ارزش‌های ملی ضامن تحکیم وحدت ملی در کشور است” اما متاسفانه درازنای تاریخ افغانستان پر از خودخواهی و حس برتری جویی، جعل و تزویر، حذف و نادیده گرفتن دیگران و مملو از جبر و ستم و تحمیل ایدئولوژی، افکار و فرهنگ گروه‌های حاکم بالای همه و کتمان حقایق بوده است و این نحوه عملکرد نه تنها باعث اتحاد ملی نشده که برعکس نفرت، کینه، عداوت، نفاق و دشمنی‌های خانمان سوز قومی و قبیلوی بی‌شماری را به بار آورده است.
در صورتی که ارزش ها و منافع ملی وجود نداشته باشد پس به کدام منطق، چگونه و چرا انتظار اتحاد ملی را داشته باشیم؟
آیا انتظار اتحاد از اقوام و ملیت‌های که مورد ظلم قرار گرفتند، هویت و تاریخ‌شان نادیده گرفته می شود، زبان شان حذف می شود، مشاهیر شان توهین می‌شوند و خودشان از تمام حقوق انسانی مخصوصا حق تعیین سرنوشت محروم می شوند.
بلاهت نیست؟
اما تاسف بیشتر اینجاست که با وصف تجربه قرن‌ها بدبختی از سبب خیره سری‌های خود و مشاهده این‌که دیگران چگونه توانستند بحران های ملی‌شان را با پذیرفتن همدیگر و احترام به تفاوت‌ها حل، ارزشها و منافع ملی برای شکوفایی و آسایش مردمان خود تعریف نموده در نتیجه اتحاد ملی و ثبات کشورهای‌شان را تضمین کرده اند هنوز هم بر طبل جهالت خود می‌کوبیم که با این وصف اتحاد ملی در افغانستان قطعا ناممکن است.
هرکه ناموخت از گذشتِ روزگار
نیز ناموزد ز هیچ آموزگار.
علیم داد علیم
