زندگی، جهاد و مقاومت مسعود نشان داد که او از بینش و نگاه راهبردی برخوردار بود. در این پیوند بسنده است که به نگاه راهبردی وی در رابط به اقتدار و شناخت ژئوپولیتیک بام هندوکش و پامیر اشاره کنیم:
– در رابطه به اقتدار “قهرمان ملی، شهید احمدشاه مسعود” آگاهانه و شجاعانه گفت:” حاکمیت و قدرت میراث پدر هیچ‌کسی نیست، اگر شایسته‌اش هستی، کمرت را ببند و آن‌را بدست آر”!
مسعود از پی دیگران نرفت، و دیگران را می‌گفت که از پی او یا در کنار او بروند. او تسلیم، اطاعت و مطیع بودن را نمی پذیرفت. او اهمیت میدان و بودن در صحنه را برای تثبیت جای‌گاه راهبردی درک می‌کرد. گفته‌ی تاریخی و تاریخ ساز وی: ” اگر به اندازه‌ی کلاهم در وطن جای داشته باشم، هرگز وطن را ترک نمی‌کنم ” طنین این گفته چنان اثربخش بود که در یک شب تحول در جبهات جنگ و امید به دل‌ها و روحیه در روان مردم بوجود آمد . او این گفته‌ی خود را در عمل ثابت کرد.
مهارت در مدیریت بحران و استفاده کارا از میدان زیر کنترول در وی به کمال دیده می‌شود. او از ۵ درصد خاک زیر کنترول‌اش استفاده‌ی چند چند منظوره و چند برابر کرد. چنان‌که رسمیت و مشروعیت دولت و حاکمیت خود را درسطح ملی و بین‌المللی نگه‌داشت. او بخوبی با اصل رفتار معقول با کمترین هزینه رسیدن بیشترین نتیجه آشنایی داشت.
– در پیوند به ژئوپولیتیک « احمدشاه مسعود» بیش از دیگران به اهمیت و امتیاز ژئوپولیتیک بام هندوکش و پامیر پی‌پرده بود؛ هرچند او فرصت بکارگیری کامل از این امتیاز را نیافت اما توانست با استفاده ماهرانه از آن، تاجیکان را از حاشیه سیاست و قدرت به متن آن وارد کند، مسیر بسوی آرمان‌ها را که هرچند در افق‌های دور دست وجود دارند، بگشاید و این اندیشه را در اذهان تاجیکان بوجود بیآورد که تبار بی دولت بقا و پایداری ندارد. به تاجیکان فهماند که خود تان باشید و در میدان خود و به سود خود شمشیر بزنید نه در میدان ، رکاب و بسود دیگران! مگر برای برقراری تعادل که نقطه‌ای بی‌زیان برای همه‌ای طرف‌ها و بازیگران می‌باشد. این کُنش اگاهانه و راهبردی او را به یک چهره‌ای شاخص و بزرگ مبدل کرد.
قهرمان ملی، با اگاهی و هوشمندی دریافته بود منطقه‌ای جغرافیایی بام هندوکش و پامیر در صورت باردارشدن با عناصر و خصیصه‌های آن از حیث سیاسی، استعداد تغییر ماهیت دادن و تبدیل شدن به منطقه ژئوپولیتیکی را دارد. بی‌گمان سلسله کوه‌های هندوکش پامیر استعداد بارداری چند منظوره را برای تاجیکان و دیگر بازیگران ( داخلی و خارجی، منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی)” دارد.
تاجای‌که تجربه نشان داد، احمدشاه مسعود فرد ویژه بود، اندیشه و عمل‌کرد مسعود ویژه و اثرگذار است. میراث وی در بیشتر زمینه‌ها، ارزش‌های افغانستان شمول، جهان شمول و قابل پذیرش و اثربخش در زندگی است، اما این ارزش‌ها در گام نخست توسط همراهان گمراه خودش و دوبار به وسیله‌ای طالبان پایمال و مورد تهدید قرار گرفته است.
بهترین پاس‌داری از ارزش‌های مسعود ایستادگی در برابر ضد ارزش‌های مسعود است. ارزش‌های”مسعود” بزرگترین منبع الهام، انگیز، باور، اعتماد به نفس و قطب‌نما را پیش‌کش می‌کند. او یکی از بهترین الگوی آزاده‌گی، خودشناسی هویت و اصالت بود.
اوضاع موجود در کشور از همه کُنش‌گران می‌طلبد تا با اندیشه در سر؛ قلم در دست؛ تفنگ در شانه و منطق در گفتمان و اگاه در تعامل با منطق سود و زیان در برابر رفتار ناعادلانه، ستم‌گرانه و نابودگننده‌ای طالبان و حامیان شان بایستند. هرکس با هر امکان در دسترس بجنبد، برنامه‌بریزد، امید بآفریند. هرگاه با اعتماد نفس و مهارت در بحران گام برداشته شود، بی‌گمان این بن‌بست می‌شکند و خورشید آزادی باز به سرزمین خر اسان- افغانستان می‌تابد.
در پایان این نبشته یادآور می‌شوم که مسعود با همه ویژه‌گی و متفاوت بودن یک انسان بود و مانند هر انسانی نمی‌تواند مبرا از کمبود و اشتباه باشد. از این‌رو در بیشتر داوری‌ها خوش‌بینی و بدبینی‌های مطلق‌گرایانه دیده شده و احتمالن در آینده هم دیده شود اما هستند و خواهند بود کسانی که به مسأله بدور از ترجیجات تباری، ایدئولوژی و غرض‌ورزی به گونه‌ای واقع‌بینانه و بی‌طرفانه داوری و بهادهی کردند و در آینده نیز خواهند کرد. شرط مهم داوری به باورمن، قرارگرفتن در فضا و زمان قضاوت شوند باشد نه این‌که از عینک امروز و مکان امن، بی‌ارتباط به موضوع و موضع ، بی‌انصافانه داوری کرد و حکم ارزشی صادر نمود.
روح آزاده‌گان رفته به ویژه احمدشاه “مسعود” خشنود و یادش ستوده!
