نویسنده: پوهندوی دکتور فضل الهادی وزین

شهید استاد برهان‌الدین ربانی بی‌تردید از شخصیت‌های برجسته و ماندگار تاریخ معاصر افغانستان است؛ عالمی متقی و فرزانه، مجاهدی استوار، سیاستمداری حکیم، انسانی بردبار و نرمخو، نماد مدارا و حامی وحدت ملی. او از آن رهبران نادری بود که ثبات و استقامت فکری را با انعطاف‌پذیری سیاسی در هم آمیخته بود و در عین پایبندی به اصول، توانایی درک شرایط و مصالح ملی را داشت. استاد ربانی در کنار علم‌دوستی و تلاش پیگیر برای ترویج دانش و آگاهی، شخصیتی باگذشت و اهل تسامح بود و در تعاملات سیاسی و اجتماعی همواره بر عقلانیت، مدارا و پرهیز از افراط و تفریط تأکید می‌کرد.

شهید استاد برهان الدین ربانی نه تنها در میدان سیاست، بلکه در عرصه‌های علمی، فکری، دینی و اجتماعی نیز جایگاهی ویژه داشت. با وجود آن‌که در دیدگاه‌ها و مواضع سیاسی می‌توان با هر رهبر اختلاف نظر داشت، اما فضایل و مآثر استاد ربانی بر لغزش‌های او غلبه دارد. او از رهبران و پیشگامان نخستین نهضت اسلامی افغانستان و رهبر یکی از بزرگ‌ترین جریان‌های جهادی کشور، جمعیت اسلامی افغانستان، بود و سال‌ها ریاست دولت اسلامی افغانستان را بر عهده داشت.

یکی از ویژگی های شهید استاد برهان الدین ربانی علم پروری و فرهنگ دوستی بود که‌در تشویق و ترغیب جوانان به درس و تحصیل و فرستادن محصلین به دانشگاه ها و مراکز تحصیلی توجه خاصی داشتند و بدون ملحوظلن سیاسی و گروهی در جهت زمینه سازی درس و تحصیل برای فرزندان‌ افغانستان سعی و تلاش می کردند و امروز وجود هزاران هزار شخصیت های تحصیل یافته و کادر های علمی نتیجهٔ زحمات و از باقیات صالحات ایشان است.

متأسفانه در کشور ما بیشتر شخصیت‌های اثرگذار به بهانه‌های مختلف با نزاع و ترور شخصیت روبه‌رو می‌شوند و همین فرهنگ نادرست سبب شده تا نسل جوان نسبت به رهبران سیاسی، شخصیت‌های تاریخی و مفاخر کشور بی‌اعتماد گردد. حال آن‌که هیچ رهبر یا شخصیت ملی، مطلقِ خیر یا مطلقِ شر نیست؛ در کارنامهٔ هر انسان هم فضایل وجود دارد و هم لغزش‌ها. قضاوت علمی و منصفانه اقتضا می‌کند که دربارهٔ رهبران سیاسی و اجتماعی با رویکرد «یا همه سفید یا همه سیاه» داوری نشود. همان‌گونه که صحابی جلیل عبدالله بن مسعود یادآور شده است، کافی است که در بارهٔ بزرگان بر فضایل و مکارم آنان تمرکز کنیم و با نیکویی یادشان نماییم.

سخن من به نسل جوان افغانستان این است که با نگاه متوازن و منصفانه به رهبران گذشته بنگرند، از تجارب مثبت و منفی آنان درس بگیرند، بر دستاوردها و نکات روشنشان تمرکز کنند و با اندیشه‌ای سازنده امروز و فردای کشور را بسازند.

خداوند متعال روح شهید استاد برهان‌الدین ربانی و همهٔ شهدای راه حق را شاد بدارد، لغزش‌های ما را بیامرزد و ایشان را در جوار شهدا، صدیقین و صالحین جای دهد.

اللهم اغفر له و ارحمه و اسکنه فسیح جناتک و احشره مع الشهداء والصدیقین والصالحین.