نویسنده: نظری پریانی
استاد ربانی شش نکته مثبت داشت که در تاریخ افغانستان هیچ رهبر، رییس جمهوری و شاهی آن را نداشته است:
دولت ملی: استاد ربانی در همان شرایط بحرانی و پر چالش، یکی از ملی‌ترین دولت‌های افغانستان را تشکیل داد. به عنوان نمونه به شکل بی‌سابقه و تاریخی مردم معظم هزاره به پنج وزارت خانه مهم، به شمول وزارت مالیه، چهار ریاست مهم به شمول ریاست بانک ملی و همچنان معینیت‌ها و ریاستها و معاونت رهبری دولت دست یافتند. کل حضور تشیع در کابینه استاد ربانی تقریبا به ۳۸ درصد میرسید. قرار بود که مذهب تشیع نیز به رسمیت شناخته شود.
همینگونه، پشتون‌ها سهم و نقش مهمی در آن دولت داشتند؛ از مقام نخست‌وزیری تا وزارت‌خانه‌ها و دیکر مقام‌ها و ولایت‌ها و غیره
ازبیکها نیز سهمی قابل توجهی به شمول وزارت خارجه در دولت داشتند و نیز بخش‌هایی از کشور در کنترل مستقل شان بود.
حاکم حکیم:
استاد ربانی رییس جمهوری بود که عالم بر علم شریعت و مدنیت بود؛ به عبارتی عالم علوم دینی و عالم بر علوم عصری بود. به قولی حاکم حکیم بود.
عفو عمومی و چالش‌ها
استاد ربانی برای نخستین بار بعد ار سقوط حکومت نجیب فرمان عفو عمومی صادر کرد. در دوران حکومت مجاهدین از آقای مجددی شروع تا ختم حکومت استاد ربانی که شرایط کاملا بحرانی بود، این وعده عملی شد و هیچ فعال و شخصیت سیاسی به اساس عقده سیاسی و عقیده قبلی اش ترور نشدند و به خانه و جان هیچ یک آنان حمله صورت نگرفت.
اما در عین حال دولت او با چالشهایی عظیم و ویرانگر و ناحق از جانب شرکایش مواجه بود که منجر به ویرانی کابل و آواره‌گی مردم شد.
به عنوان نمونه:
– حکمتیار نخست وزیر قانونی، کابل را راکتباران می‌کرد.
– استاد مزاری با آن سهم بزرگ در کابینه همچنان در برابر دولت میجنگید.
– همچنان جنرال دوستم در حالی که ازبیکها سهمی در کابینه به شمول وزارت خارجه و قطعات مستقل عسکری و نیز سهمی در چاپ پول با حزب وحدت و حزب اسلامی داشتند، نیز در برابر همان دولت مبجنگیدند.
– به مساله طالبان اینجا نمیپردارم.
انتقال مسالمت‌آمیز قدرت سیاسی
در تاریخ افغانستان این نخستین‌بار او بود که قدرت سیاسی را به شکل مسالمت‌آمیز در تفاهم با جامعه جهانی و مردم افغانستان تحویل داد.
اینکه میگویند استاد طرفدار انتقال قدرت یا اقتدار دولتی نبود و چنین کاری به زور و توسط دیگران انجام شد، سخنی نادرست و غیر منطقی و به هدف ضربه زدن آگاهانه یا نا آگاهانه به شخصیت استاد است.
– محبوب و مصلح
– استاد ربانی در بعد از تحویلدهی قدرت به عنوان شخصیت محبوب همه طرفهای سیاسی به استثنای برخی افراد و حلقات متعصب قرار داشت و در مسیر اتحاد و صلح برای مردم افغانستان کار کرد و در همان مسیر به شهادت رسید.
